Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica nr 001/2000
http://hdl.handle.net/11089/12909
2024-03-29T09:46:07ZLa lettre dans la critique polonaise d'après-guerre
http://hdl.handle.net/11089/14766
La lettre dans la critique polonaise d'après-guerre
Artykuł podejmuje próbę usystematyzowania studiów, jakie krytyka polska poświęciła
problematyce listu po drugiej wojnie światowej, i przedstawienia głównych założeń tych
studiów. Autorka wyróżnia dwie grupy prac poświęconych listowi. Pierwszą z nich stanowią teorie listu sensu stricto i jest to grupa stosunkowo nieliczna. Należą do niej prace Anny
Kałkowskiej, Jana Trzynadlowskiego, Władysława Miodunki i Janusza Lalewicza. Ich wspólną
cechę stanowi dążenie do zdefiniowania listu i jego genologicznych właściwości. Druga grupa
natomiast koncentruje się na jednym aspekcie listu, którym może być pewien moment
historyczny w ewolucji epistolografii lub epistolarna twórczość określonego autora. Znalazły
się tutaj prace Marii Janion, Zbigniewa Sudolskiego, Jadwigi Rudnickiej i innych polskich
krytyków. Należy podkreślić, że obie grupy omówionych studiów stawiają sobie za cel opisanie
listu (bądź w ujęciu całościowym, bądź częściowym) i dlatego prace wykorzystujące list jako
punkt wyjścia do opisania zjawisk innych niż sam list, w artykule tym nie zostały wzięte pod
uwagę, aczkolwiek zawiera on pewne sugestie bibliograficzne dotyczące tego typu prac.
W podsumowaniu autorka zauważa, że wszystkie prace poświęcone listowi odwołują się
do teorii Stefanii Skwarczyńskiej (teoria ta nie została w pracy przedstawiona, gdyż stanowi
ona przedmiot innego artykułu tego zbioru). Podkreśla się również, że najwięcej prac z drugiej
grupy koncentruje się na epistolografii romantycznej. Teorie listu natomiast zgodne są co do
jego paradoksalnego charakteru i trudności, jakie wyłaniają się przed krytykiem pragnącym
zaliczyć list do istniejących kategorii tekstów.
2000-01-01T00:00:00ZLes recherches de Stefania Skwarczyńska sur la théorie de la lettre
http://hdl.handle.net/11089/13153
Les recherches de Stefania Skwarczyńska sur la théorie de la lettre
Kozłowska, Ewa
Artykuł ten zdaje sprawę z badań Stefanii Skwarczyńskiej dotyczących teorii listu.
Przedstawione zostają założenia dwóch prac uczonej Uniwersytetu Łódzkiego: jej Teorii listu
z 1937r., jak też jej późniejszego artykułu: Wokół teorii listu. Paradoksy (1972). Zwłaszcza
dwa elementy pierwszej teorii zostają podkreślone: nacisk na walory artystyczne listu, który
uważany jest za owoc aktu twórczego, oraz jego utylitarny charakter, który pozwala Stefanii
Skwarczyńskiej zaliczyć tę formę wypowiedzi do literatury użytkowej. Późniejsze badania
Stefanii Skwarczyńskiej koncentrują się o wiele wyrażniej na paradoksalnym charakterze listu.
Następuje też przesunięcie akcentu z wartości artystycznych listu na jego znaczenie społeczne.
Artykuł kładzie szczególny nacisk na fakt, że badania Stefanii Skwarczyńskiej są w tej
dziedzinie jedyne w swoim rodzaju na terenie krytyki polskiej, gdyż ujmują całościowo
skomplikowaną problematykę listu, proponując jednocześnie rozwiązanie problemu jego
przynależności genologicznej.
2000-01-01T00:00:00ZAutour de la théorie de la lettre. Quelques paradoxes
http://hdl.handle.net/11089/13150
Autour de la théorie de la lettre. Quelques paradoxes
Skwarczyńska, Stefania
«Wokół teorii listu. Paradoksy», article publie dans Pamiętnikarstwo Polskie, 1972, na 4,
p. 37--45, repris dans Pomiędzy historią a teorią literatury, Warszawa, 1975 (N.d.T.).
2000-01-01T00:00:00ZDne lettre de Martin Heidegger á René Char
http://hdl.handle.net/11089/13051
Dne lettre de Martin Heidegger á René Char
Poli, Jean-Dominique
W Dziełach zebranych René Chara opublikowanych w Bibliothéque de la Pléiade (Gallimard
1988) znajdujemy list napisany przez Heideggera do poety francuskiego po śmierci ich wspólnej
przyjaciółki, Marcelle Mathieu (1973). Stanowi on integralną część zbioru wierszy Les
Matinaux i widnieje pod tytułem: "Wspomnienie o Marcelle Mathieu". Autor wyjaśnia,
dlaczego list filozofa zajmuje równorzędne miejsce z pozostałymi wierszami. Poza walorami
poetyckimi (Char ceni Heideggera jako filozofa i poetę) wskazuje na zbieżności estetyczne.
Filozof wspomina zmarłą przyjaciółkę, przywołując liczne obrazy konkretnych miejsc. Nie
chodzi tu o czczą precyzję topograficzną doskonale znaną poecie, lecz o powiew ducha
Marcelle, który z tych miejsc emanuje. Autor objaśnia istotny związek, jaki zachodzi między
konkretnym miejscem a ukochaną osobą oraz tajemniczą, aczkolwiek bardzo ważną rolę, jaką w nim odgrywa poezja. Jak ognisko domowe gromadzi rodzinę składającą się z jednostek,
tak właściwość danego miejsca determinuje charakter zamieszkujących w nim ludzi. Jak się
ma do tego poezja? Dla Chara poezja powinna zerwać z dwuznacznością, ponieważ nie
przynależy do żadnej estetyki. Poezja jest wynikiem intymnego spotkania wewnętrznego świata
poety z otaczającą go rzeczywistością. Każdy człowiek, który "się zrealizował", czyli, idąc
tropem rozważań poety, który wchłonął w siebie tajemnicę świata - jest poetą· Tę samą ideę
znajdujemy w liście Heideggera. Zmarła kobieta nie jest przedstawiona w atmosferze dekoracyjnego
baroku czy w nicości. Umarła, ale jest wciąż obecna w ulubionych miejscach. Przekroczyła
jedynie pewien etap. Śmiertelność, którą skrywała, powraca do ziemi, jej duch jakby unosi się
nad pewnymi miejscami. René nie wierzy w zmartwychwstanie duszy, lecz w powrót do
pierwotnej energii, którą kryje materia.
2000-01-01T00:00:00Z