Bühler als Vorläufer der Sprechakttheorie
Streszczenie
Niniejszy artykuł poświęcony jest porównaniu teorii Karla Bühlera i Johna Searle’a w aspekcie
pragmalingwistycznym, a konkretnie – w aspekcie działania językowego. Bühler traktuje język
jako „organon” (narzędzie), który wykorzystywany jest do uzyskania określonych celów w procesie
komunikacji. Jego nauka jest często uważana za fundament zapoczątkowanej przez Johna
Austina i rozwiniętej przez Searle’a teorii aktów mowy, ponieważ zgodnie z koncepcją Searle’a
formułowanie wypowiedzi językowej jest rodzajem intencjonalnego działania, a więc aktem
podporządkowanym uzyskaniu określonego efektu w rzeczywistości pozajęzykowej.
W pierwszej części artykułu autor podejmuje próbę nakreślenia różnic i podobieństw pomiędzy
stosowanymi przez Bühlera pojęciami Sprechakt i Sprechhandlung a kategorią speech act,
zajmującą główne miejsce w modelu Searle’owskim. Drugim polem porównawczym są funkcje języka. Model znaku językowego, zaproponowany
przez Bühlera, determinuje istnienie triady: Darstellungsfunktion, Appellfunktion i Ausdrucksfunktion.
Funkcje komunikacyjne u Searle’a to funkcje illokucyjne, reprezentowane przez pięć różnych
typów aktów mowy, wydzielonych przede wszystkim na podstawie tzw. illocutionary point.
Konfrontując obydwa modele, autor wskazuje na heterogenność klasyfikacji funkcji Bühlerowskich
i jednorodność taksonomii aktów illokucyjnych Searle’a.
Collections