Praca w sytuacji ubóstwa – o pewnej nieoczywistości
Abstract
Transformacja systemowa mająca miejsce w Polsce na początku lat
dziewięćdziesiątych wywołała bardzo wiele radykalnych przeobrażeń w obrębie ładu społecznego
i znacząco wpłynęła na prawie wszystkie jego aspekty. Wprowadziła do dyskursu publicznego
szereg nowych kategorii lub zupełnie na nowo zdefiniowała już istniejące. Jedną z takich kategorii
była praca, która tak w wymiarze praktyki społecznej, jak i symbolicznym nabrała odmiennego
od dotychczasowego znaczenia. Pracy zaczęto przypisywać w dyskursie publicznym, który był
instrumentem zarówno wprowadzania oraz legitymizowania nowego ładu, rolę dominującą
i wiodącą. Stała się ona nie tylko narzędziem społecznego zakorzeniania i wyznaczała zakres
potencjalnych działań, ale również otwierała drzwi do społecznej obecności i pełnoprawnego
uczestnictwa w życiu społecznym. Praca stała się zatem nie wyborem, ale przymusem i powinnością,
a brak pracy oznaczał wykluczenie i odmowę uczestnictwa, społeczną nieobecność.
Interesujące jest zatem, jak w tym kontekście postrzegane i traktowane są osoby żyjące w ubóstwie,
które najczęściej definiowane jest jako konsekwencja braku pracy, jakie pojawiają się
w dyskursie konstrukcje biedy, w jaki sposób jest ona kategoryzowana i kwalifikowana, w tym
poprzez odniesienia do kategorii pracy. Zagadnienie to jest głównym przedmiotem niniejszego
artykułu, w którym staram się pokazać ów nieoczywisty związek tak z punktu widzenia świata
nie-biednych, jak i oddać głos samym osobom doświadczającym ubóstwa. Political and economic transformation that
took place in Poland in the beginning of the
1990s resulted in many radical changes within
the social order and had a significant impact
on all the aspects of the society. Due to the
changes, a number of new categories were
introduced into the public discourse, and many
other were defined anew. One of these categories
was work, which took on a new meaning
both in terms of social practice and in the area
of the symbolic. In many kinds of discourse,
including public, which was a means of both
introducing and legitimizing the new order,
work started to be described as a crucial and
dominating factor. Not only it became a means
of finding one’s place in the society, defining
the limits of possible action, but also opened
the doors to social presence and full-fledged
participation in social life. Thus the work became
not only a choice, but also an obligation
and a means of coercion, and the unemployment
resulted in social exclusion and in refusing
the right to participate, in a kind of social
inexistence. Therefore, it is interesting how,
within this context, the people living in poverty
(which is usually defined as a consequence of
being unemployed) are seen and treated, what
concepts of poverty appear in the discourse,
how it is categorised and classified, taking into
account the reference to such categories as
‘job’ or ‘work’. The above phenomena constitute
the main object of the analysis in this paper,
where I try to show this connection, unobvious both from the point of view of the ‘not poor’,
and to let the people who experience poverty
speak with their own words.
Collections
The following license files are associated with this item: