Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria nr 038/1997
http://hdl.handle.net/11089/13957
ROMANICA. MARGUERITE DE NAVARRE ACTES DU COLLOQUE INTERNATIONAL DU 14 AU 16 SEPTEMBRE 19922024-03-28T21:34:29ZMarguerite de Navarre à la cour de Louis XIV
http://hdl.handle.net/11089/14199
Marguerite de Navarre à la cour de Louis XIV
Berriot-Salvadore, Evelyne
Ten intrygujący tekst kryje omówienie romansu Karoliny-Róży Caumont de la Force
(1650-1724), pt. L'Histoire de Marguerite de Valois (1696). Tłem akcji powieści jest dwór
Franciszka I. Na balu dla uświetnienia małżeństwa Małgorzaty z Henrykiem d’Albret
opowiadania 14 narratorów wplecione są w główną intrygę akcji, tj. miłość Małgorzaty
i konetabla de Bourbon. Dwie młode Hiszpanki opowiadają najpierw swoje przygody, które
przywiodły je z dworu hiszpańskiego na dwór francuski do Saint-Germain-en-Laye, co
pozwoliło przypomnieć niewolę Franciszka i przybycie Małgorzaty na dwór Karola V. Z kolei
dama dworu królowej, pani Sancerre przypomina początki jej miłości z konetablem. Kolejne
12 opowiadań ma ukazać tę historię w relacji różnych narratorów. Elementy prawdy historycznej
posłużą uprawdopodobnieniu fikcji literackiej. Akcja romansu dotyczy lat 1509-1527, tj. czasu
od małżeństwa Małgorzaty z księciem d’Alençon do małżeństwa z Henrykiem d’Albret,
autorka uwzględnia jednak tylko fakty szczególnie ważne. Konetabl de Bourbon i Małgorzata
są przedstawieni jak dwie istoty dla siebie przeznaczone, ale które nigdy się nie połączą. Swoje
rysy psychiczne bohaterowie powieści zawdzięczają ustalonej już legendzie (np. miłość Franciszka I do siostry i jego rycerskość, sprzeczności w charakterze Ludwiki Sabaudzkiej). W postaci
Małgorzaty należało pokonać trudność przedstawienia jej jako wielkiej królowej i zarazem
bohaterki romansu (autorka będzie zgodna ze stanowiskiem Karola de Sainte-Marthe, Brantôme’a
lub Hilariona de Coste), stąd konflikt rozumu z namiętnością jak u bohaterek klasycznych.
Literacki koloryt Renesansu nadaje wprowadzenie postaci Marota, Baifa, Leonarda da Vinci.
Zgodnie z opinią Bayle’a, panna de La Force nie napisała Życia Małgorzaty z Nawarry, ale
stworzyła znaczącą kartę w dziejach romansu historycznego w XVII w. (dla porównania
autorka wskazała na pewne zbieżności sytuacyjne z Księżną de Clèves).
1997-01-01T00:00:00ZMarguerite de Navarre et la pédagogie féminine
http://hdl.handle.net/11089/14198
Marguerite de Navarre et la pédagogie féminine
Winn, Colette H.
Choć nie pozostawiła żadnego w duchu feministycznym manifestu, żadna dziedzina życia
kobiety nie została przez nią pominięta. Szczególnie kobiecie-matce przyznaje ważną rolę
wychowawczą. Stanowisko to znajduje swój literacki wyraz w roli wyznaczonej Oisille w Heptameronie lub najstarszej z kobiet w Dialogach, choć hierarchia może ulec odwróceniu,
gdy przekazicielką nauk moralnych staje się ośmioletnia bohaterka Dialogue en forme de vision
nocturne lub gdy problem jest przedmiotem dyskusji kilku kobiet. Zagadnienia wychowawcze
dotyczące kobiety wiążą się z trzema dziedzinami życia: miłości, moralności i religii. Dialogi
i np. nowele 4, 9 lub 10 w Heptameronie wprowadzają w centrum tej problematyki, ukazując
niebezpieczeństwa, jakie czyhają na kobietę w patriarchalnym społeczeństwie. Jeśli „dworne”
wychowanie zajmuje wiele miejsca w pedagogii Małgorzaty z Nawarry, jest ono zawsze
podporządkowane wychowaniu moralnemu, nie wypowiada się jednak Królowa na temat
kształcenia kobiet i ich walorów intelektualnych. Wiąże się to z jej krytycznym podejściem do
ludzkiej uczoności. W Prisons bohater jest świadkiem zniszczenia „więzienia nauk” i z całej
ludzkiej wiedzy zachowuje Pismo Święte. Rolą matki jest wpajać zasady pobożnego żywota
i przez lekturę Biblii przekazywać słowo Boże. Nie ideał społeczny jest więc w centrum uwagi
Królowej, ale ideał duchowy: nie feministyczne rewindykacje, ale poszukiwanie indywidualnej
doskonałości.
1997-01-01T00:00:00ZTradition et nouveauté dans la poésie religieuse de Marguerite de Navarre
http://hdl.handle.net/11089/14197
Tradition et nouveauté dans la poésie religieuse de Marguerite de Navarre
Béné, Charles
Temat Chrystusa, który z krzyża zwraca się do człowieka, by udzielić mu nauk moralnych,
występował już u św. Bernarda i św. Bonawentury, później u Samuela Brandta lub w poematach
o męce Chrystusa w wydaniach u Aida w Wenecji. W XVI w., w atmosferze ruchu reformacyjnego,
cieszył się specjalną popularnością, czego wyrazem były dalsze adaptacje i przeróbki
bądź tłumaczenia pojawiające się w wielu krajach Europy. Nie pominięty przez Erazma,
spotykany w „rymach duchownych” wielu poetów (np. Anne d’Urfé, Pierre de Croix),
u Małgorzaty z Nawarry powtarza się w kilku tekstach. W kręgu tej właśnie tradycji mieszczą
się jej dwa poematy będące przedmiotem niniejszego studium: Chanson VII oraz Miroir de
Jésus crucifié. Zestawiwszy je z niektórymi dawniejszymi tekstami, autor dochodzi do wniosku,
że nie ma podstaw, by wypowiadać się na rzecz zależności królowej Nawarry od poprzedników;
dokonane zestawienia pozwalają natomiast uchwycić oryginalność jej inspiracji i poetyckiej
wrażliwości. Wolne od średniowiecznego symbolizmu, są te poematy wziętym z Ewangelii św.
Jana przekazem miłości Chrystusa i płynącej stąd radości człowieka.
1997-01-01T00:00:00ZNarrateurs et narrataires dans l'Heptamèron: essai d’étude narratologique
http://hdl.handle.net/11089/14196
Narrateurs et narrataires dans l'Heptamèron: essai d’étude narratologique
Martincau-Génieys, Christine
Wychodząc od koncepcji Gerarda Genette, autorka wykorzystuje dla analizy narracji
w Heptameronie pojęcie narratora (narrateur) i odbiorców narracji (narrataires), którzy z kolei
mogą być narratorami. Narrator historii stanowiącej ramę dla opowiastek w Heptameronie
(autorka oznacza go literą N) zwraca się bezpośrednio do czytelników, którzy jednak o nim
nic nie wiedzą i mogą go poznać jedynie poprzez jego twórczość: narratorzy drugiego stopnia
( = devisants - n) nie pozostają w żadnym związku z czytelnikami, ale mogą, jak uczyniła to
M.M. de La Garanderie, śledzić ich myśli i reakcje. Narratorem (N) Wstępu i Prologu
w Dekameronie jest sam Boccaccio wypowiadający się bezpośrednio w 1 os. lp., który jednak
dla uwiarygodnienia swej narracji powołuje się na osobę godną zaufania, której opowiadanie
przekaże swoim czytelniczkom. Narrator Prologu w Heptameronie nie identyfikuje się z autorem
książki, jest bowiem narratorem-autorem, odrębnym od autora książki - w ten sposób od
samego Prologu wkraczamy w świat fikcji literackiej. Narrator ten ma świadomość swojej roli,
wie wszystko o swoich bohaterach, chociaż nie wszystko o nich mówi, ale rezygnuje ze swych
funkcji, gdy opowiadają swoje nowele, które tylko rejestruje. W Dekameronie występował stale
jeden autor, Boccaccio, narzekający na trudy komponowania nowel z opowieści przekazanych
mu ustnie - Heptameron staje się dziełem jedenastu autorów, z których tylko jeden jest
pisarzem we właściwym sensie tego słowa. Nie ingerując w narracje opowieści, narrator
pojawia się jednak znowu w czasie dyskusji, gdy rozdziela role protagonistom (przez wtrącenia
typu dit-it), wyraża spostrzeżenia o ich postawie i zachowaniu lub niekiedy ucina dyskusje,
ale po 12 noweli reasumuje opinie dyskutantów, zanim jeszcze nastąpi retranskrypcja dialogów.
Różna w tym od Boccaccia, królowa Nawarry nie identyfikuje się z narratorem ani z Parlamentą.
Więcej nawet: wprowadzając Madame Marguerite do grona inicjatorów francuskiego Dekameronu,
narrator (N) czyni ją jednym z odbiorców narracji. W konsekwencji przez swoją otwartą
strukturę Heptameron zbliżałby się do Fałszerzy Gide’a.
1997-01-01T00:00:00Z