Miejska przestrzeń wielokulturowa Suboticy – analiza geograficzno-semiotyczna

Abstract

Semiotyka przestrzeni jest jednym z zagadnień, które wzmiankowane są w geografii kultury i geografii miast. Brak pomostu metodologicznego pomiędzy obiema dyscyplinami stoi na przeszkodzie kompleksowych badań semiotycznych w geografii. W pracy przyjęto jednakże, że podejście i metody semiotyczne mogą zostać zaadaptowane w geografii, wnosząc nowy aspekt do semiotyki miasta – przestrzenną analizę rozmieszczenia i relacji znaków w mieście, która prowadzi do odczytania społeczeństwa przez przestrzeń. W celu zweryfikowania tak przyjętych założeń, opracowano metodę badawczą, którą przetestowano na przykładzie miasta wielokulturowego – Suboticy, położonej w Wojwodinie, w Serbii. Wybrane elementy przestrzeni miejskiej – pomniki, świątynie, cmentarze, urbanonimia – uznane zostały za znaki, mogące świadczyć o zróżnicowaniu kulturowym miasta. Powiązano je ze wspólnotami kultur narodowych koegzystującymi w Suboticy – węgierską, serbską, chorwacką, buniewską, jugosłowiańską, a następnie na schematach zaprezentowano ich rozmieszczenie w przestrzeni miejskiej i dokonano analizy diachronicznej i synchronicznej. Wyniki badań pozwoliły skonstatować, iż wielokulturowość Suboticy jest czytelna w przestrzeni, lecz nie wszystkie narody zamieszkujące miasto znaczą jego przestrzeń (uzależnione jest to nie tylko od liczebności, lecz także od statusu materialnego i sytuacji politycznej). Wykazano, że analizowane znaki świadczą o rozwoju przestrzennym, demograficznym i społecznym miasta. W ten sposób udowodniono, iż społeczności zamieszkujące Suboticę znacząc przestrzeń, zapisują w niej swoje losy i relacje. Nade wszystko, dzięki opracowanej procedurze badawczej, potwierdzono, że w geografii miasta i geografii kultury można stosować metody semiotyczne, mając wszakże na uwadze odmienne niż w semiotyce kultury rozumienie takich pojęć jak znak, czy semiosfera. Wykazano ponadto związki między znakami a przestrzenią społeczną, a także możliwość przestrzennej interpretacji znaków.