Nowe formy finansowania inwestycji na przykładzie wybranych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce

Abstract

Rozprawa składa się z wprowadzenia, sześciu rozdziałów oraz podsumowania. Rozdział pierwszy poświęcono przede wszystkim polityce rozwoju regionalnego w świetle aktualnych uwarunkowań Unii Europejskiej w nowej perspektywie finansowej na lata 2014 – 2020. Wskazano również działania podejmowane wcześniej w ramach poprzedniego okresu planowania i zwrócono uwagę na kryzys i spowolnienie gospodarcze w państwach Unii Europejskiej. W rozdziale drugim dokonano systematyki i omówiono szczegółowo: dług publiczny, wyjaśniono jego interpretacje i występujące ograniczenia. Wskazano procedury ostrożnościowe i sanacyjne w procesie zarządzania zadłużeniem oraz metodologiczne problemy wielkości zadłużenia. Rozdział trzeci poświęcony jest możliwościom inwestycyjnym jednostek samorządu terytorialnego. Podwyższanie efektywności i skuteczności prowadzonej polityki budżetowej przez JST wymaga poszukiwania nowych źródeł finansowania inwestycji. W czwartym rozdziale usystematyzowano natomiast inwestycje komunalne i ich znaczenie dla procesów rozwojowych. Piąty rozdział pracy poświęcony jest ocenie możliwości kreowania środków na finansowanie inwestycji komunalnych. W dalszej części rozdziału omówiono kwestie dotyczące nowych form finansowania zadań inwestycyjnych jednostek samorządu terytorialnego. W szóstym rozdziale dokonano oceny dotychczasowych rozwiązań i zwrócono uwagę na źródła finansowania i realizację zadań JST za pomocą nowych mechanizmów i instrumentów. Wykorzystano metodę studium przypadku (case study), aby szczegółowo opisać rzeczywiste rozwiązania finansowe, otoczenie i elementy, które mają istotne znaczenie dla tych procesów. W części empirycznej pracy dokonano analizy projektów realizowanych za pomocą nowych form finansowania, koncentrując się w sposób szczególny na ich genezie, kryteriach wyboru, uwarunkowaniach realizacji i ocenie wspomnianych przedsięwzięć. Wybór obszarów badania wynikał z dostępności dokumentów dotyczących nowych form finansowania inwestycji, a jednocześnie z przyjętego założenia, aby zaprezentować przedsięwzięcia realizowane z wykorzystaniem nowych form finansowania: programy pomocowe Jeremie i Jessica, partnerstwo publiczno – prywatne, sprzedaż majątku komunalnego, leasing, faktoring, obligacje komunalne, obligacje przychodowe, finansowanie hybrydowe i dotacje z Unii Europejskiej. Ponadto dokonano oceny możliwości kreowania środków na finansowanie inwestycji komunalnych poprzez zmiany w strukturze majątku, sprzedaży, uzbrojenia, tworzenie terenów inwestycyjnych. Praca dotyczy praktycznych aspektów wdrażania i wykorzystania nowych form finansowania inwestycji jednostek samorządu terytorialnego. Ze względu na wieloaspektowość i zależność poszczególnych projektów, jak też metodologicznych podstaw oceny poszczególnych inwestycji analiza ich relacji jest problemem bardzo złożonym. W związku z tym procedura badawcza obciążona jest pewnymi wadami. Najistotniejszą wydaje się być brak możliwości zweryfikowania i wskazania rzeczywistych zalet, które wynikają z zastąpienia tradycyjnych sposobów finansowania nowymi formami, które obok wymiernych korzyści przynoszą też mniej poddające się obiektywnej ocenie efekty jakościowe. Dodatkową trudność sprawia określenie tychże efektów, ponieważ bardzo często ujawniają się dopiero w długiej perspektywie czasowej. Wyniki analiz mogą być obciążone trudnym do oszacowania błędem, wynikającym zarówno z istoty nowych form finansowania oraz ze względu na wpływ uwarunkowań o charakterze ekonomicznym, prawnym i politycznym. Problemy te z pewnością mogą stanowić metodologiczny punkt wyjścia dalszych badań nowych form finansowania inwestycji jednostek samorządu terytorialnego. Pracę wieńczy podsumowanie wyników badań i rekomendacja wniosków dla jednostek samorządu terytorialnego i osób mających wpływ na podejmowane decyzje i wybór prowadzonej polityki inwestycyjnej.