Wpływ bisfenolu A i jego wybranych analogów na erytrocyty człowieka

Abstract

Bisfenol A (BPA) jest związkiem chemicznym powszechnie stosowanym w produkcji poliwęglanów, żywic epoksydowych i papieru termicznego. Badania toksykologiczne wykazały niekorzystny wpływ BPA na organizm człowieka. Dowiedziono, że związek ten charakteryzuje się działaniem toksycznym, estrogennym oraz potencjalnie kancerogennym. Uważa się także, że wpływ BPA na organizm ludzki może prowadzić do rozwoju otyłości, cukrzycy, chorób serca, alergii czy astmy. Dane wskazujące na toksyczność BPA oraz jego obecność w organizmie człowieka, skutkują sukcesywnym zastępowaniem tego związku w produkcji przemysłowej przez liczne substytuty (analogi), w tym bisfenol S (BPS), bisfenol F (BPF) oraz bisfenol AF (BPAF). Celem niniejszej pracy było określenie wpływu BPA i jego wybranych analogów, tj.: BPS, BPF i BPAF na erytrocyty człowieka. Analizowano wpływ bisfenoli na parametry hemolityczne, morfologiczne i apoptotyczne. Określono także uszkodzenia oksydacyjne, zmiany w aktywności systemu antyoksydacyjnego oraz zmiany w błonie komórkowej krwinek czerwonych poddanych działaniu tych związków. Wykazano, że badane związki, a w szczególności BPAF, wzmagały hemolizę erytrocytów człowieka. Analizowane bisfenole (z wyjątkiem BPS) spowodowały istotne zmiany morfologiczne badanych komórek poprzez indukowanie echinocytów (BPA, BPAF) i stomatocytów (BPF). Stwierdzono, że BPA i jego analogi wykazywały zróżnicowany potencjał apoptotyczny względem ludzkich erytrocytów. BPA, BPF i BPAF charakteryzowały się znaczącym potencjałem oksydacyjnym oraz zmieniały funkcjonowanie systemu antyoksydacyjnego. Wykazano również, że badane bisfenole powodowały szereg zmian w błonie komórkowej erytrocytów człowieka. Wyniki badań wskazują, że bisfenole spowodowały zmiany w erytrocytach człowieka w stężeniach, które mogą oddziaływać na organizm ludzki w warunkach narażenia zawodowego lub na skutek zatrucia podostrego tymi substancjami. Przeprowadzone badania wskazują także (w odniesieniu do badanego typu komórek i przeprowadzonych analiz) na zasadność wykorzystywania BPS jako substytutu BPA w produkcji tworzyw sztucznych i innych materiałów użytkowych, natomiast podważają zasadność stosowania w tym celu BPAF.