Ekspresja transporterów oporności wielolekowej jako czynnik modulujący wrażliwość komórek na stres oksydacyjny

Abstract

Nadrodzina białek ABC jest jedną z najliczniejszych rodzin białek obecnych we wszystkich żyjących organizmach. Zaangażowane są w transport różnego rodzaju związków zarówno fizjologicznych jak i ksenobiotycznych. Prócz podstawowych funkcji fizjologicznych – tworzenie naturalnych barier – odpowiedzialne są za zjawisko oporności wielolekowej. Do najważniejszych należą ABCB1, ABCG2 oraz ABCC1. Współczesna medycyna onkologiczna poszukuje leków, które w sposób specyficzny uwrażliwiają komórki nowotworowe z nadekspresją białek z nadrodziny ABC. Tu pomocne może być zjawisko wrażliwości pobocznej (ang. collateral sensitivity – CS). Celem niniejszej pracy było zbadanie, czy nadekspresja transporterów kluczowych dla zjawiska oporności wielolekowej (ABCB1 oraz ABCG2) jest związana ze zróżnicowaną opornością komórek na czynniki wywołujące stres oksydacyjny. Oceniono wpływ egzogennych związków o potencjale utleniającym (H2O2, AAPH, tBOOH, menadionu, K2Cr2O7, parakwatu, diamidu) wobec wybranych modelów komórkowych wykazujących nadekspresję ww. białek. Sprawdzono również wpływ nanocząstek srebra o średnicy 20 nm na poziom ekspresji i aktywność wybranych białek ABC w wybranych modelach komórkowych. Model badawczy stanowiły ludzkie linie nowotworowe pochodzenia macierzystego SW620, A549 oraz HepG2 wywodzące się z różnych tkanek, sublinia SW620D powstała w wyniku długotrwałej selekcji linii SW620 doksorubicyną oraz panel linii MDCKII pochodzenia psiego, zawierający dwa klony transfekowane ludzkimi genami białek oporności wielolekowej ABCB1 (MDCK-MDR) i ABCG2 (MDCK-BCRP). Na podstawie danych uzyskanych w ramach niniejszej rozprawy doktorskiej wyciągnięto następujące wnioski: komórki z nadekspresją ABCG2 na skutek obniżonej endogennej ilości GSH są bardziej podatne na stres oksydacyjny; komórki z nadekspresją ABCB1 o obniżonym poziomie ATP są bardziej podatne na stres oksydacyjny; nanocząstki srebra o średnicy 20 nm mają zdolność do modulowania ekspresji i aktywności wybranych transporterów ABC.