Zagęszczenie, pokarm, proporcja płci i wzrost piskląt bociana czarnego Ciconia nigra w Polsce środkowej

Abstract

Zagęszczenie, pokarm, proporcja płci i wzrost piskląt bociana czarnego Ciconia nigra w Polsce środkowej Niniejsza rozprawa doktorska składa się z cyklu czterech artykułów dotyczących zagadnień związanych z rozwojem, dietą i proporcją płci piskląt bociana czarnego na etapie przebywania w gnieździe oraz zagęszczenia, rozmieszczenia i zmian liczebności populacji żyjącej na terenie województwa łódzkiego. W skład cyklu wchodzą następujące artykuły: • Piotr Zieliński, Bartosz Janic, Maciej Kamiński, Michał Stopczyński, Lidia Marszał, Halina Szpetmańska, Jerzy Bańbura. 2017. Wzrost liczebności i zagęszczenie bociana czarnego Ciconia nigra w Polsce środkowej. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 73 (2): 101–109. • Maciej Kamiński, Bartosz Janic, Lidia Marszał, Jerzy Bańbura, Piotr Zieliński. 2018. Age estimation of black stork (Ciconia nigra) nestlings from wing, bill, head and tarsus lengths at the time of ringing. Turkish Journal of Zoology 42: 132-136. • Maciej Kamiński, Jerzy Bańbura, Bartosz Janic, Lidia Marszał, Piotr Minias, Piotr Zieliński. 2018. Intra-seasonal and Brood-size Dependent Variation in the Diet of Black Stork (Ciconia nigra) Nestlings. Waterbirds 41(3): 268-276, • Maciej Kamiński, Jerzy Bańbura, Bartosz Janic, Katrin Kaldma, Annika Konovalov, Lidia Marszał, Piotr Minias, Ülo Väli, Piotr Zieliński. 2019. Brood sex ratio and nestling physiological condition as indicators of the influence of weather conditions on breeding black storks Ciconia nigra. Ecological Indicators 104: 313-320. Populacja bociana czarnego w Polsce środkowej wykazuje nieprzerwany wzrost liczebności przez ostatnie 70 lat. Oznacza to jednak, że odbudowa liczebności populacji odbywała się z opóźnieniem, w porównaniu do innych regionów Polski. Zagęszczenie badanej populacji bociana czarnego wynosi 0,42 pary lęgowej/100 km2 powierzchni, 1,96 pary/100 km2 powierzchni leśnej i 4,35 pary/100 km2 powierzchni drzewostanów o wieku powyżej 60 lat. Wiek piskląt bociana czarnego można obliczyć wykorzystując równania regresji linowej, stworzone w oparciu o pomiary morfometryczne (długość skrzydła, dzioba, głowy i skoku) piskląt o znanym wieku. Ocena wieku według powyższych równań jest wiarygodna w przedziale czasowym od 18 do 35 dnia życia w przypadku pomiaru skoku i od 18 do 53 dnia życia w przypadku pozostałych pomiarów. Dieta piskląt bociana czarnego w Polsce środkowej składa się głównie z ryb (65%) oraz płazów (32%). Wśród płazów większość stanowią kijanki grzebiuszki ziemnej Pelobates fuscus. Wraz z upływem czasu w sezonie lęgowym rośnie udział płazów w diecie piskląt i spada średnia wielkość ofiary. Jest to zgodne z hipotezą zakładającą, że rodzice będą optymalizować swój wysiłek karmienia potomstwa poprzez wybór mniejszych i łatwiejszych do schwytania ofiar. Udział płazów w diecie piskląt jest większy w lęgach składających się z trzech i czterech piskląt, niż z jednego lub dwóch, co także jest zgodne z powyższą hipotezą. Pomimo nieznacznego dymorfizmu płciowego w badanej populacji, pisklęta płci męskiej wykazują niższą kondycję fizjologiczną, a wśród potomstwa przeważają samice (61%). Jest to zgodne z hipotezą stwierdzającą, że mimo niewielkiego dymorfizmu płciowego, optymalizacja proporcji płci potomstwa może mieć znaczenie adaptacyjne. Najważniejszym czynnikiem pogodowym wpływającym na proporcje płci piskląt bociana czarnego jest średnia temperatura w marcu — w miesiącu poprzedzającym składanie jaj. Wzrost temperatur wiąże się z niższym udziałem samców wśród piskląt. Na zmniejszenie proporcji samców wśród piskląt wpływa także późna data klucia oraz wysoka suma opadów w maju — w miesiącu, w którym większość piskląt się kluje.