Pogląd Kazimierza Twardowskiego na temat zajmowania się przez filozofię „poglądami na świat i życie”. Kilka słów w kwestii rozumu praktycznego

Kaniowski, Andrzej

dc.contributor.author	Kaniowski, Andrzej
dc.contributor.editor	Maciaszek, Janusz
dc.date.accessioned	2020-12-30T13:51:01Z
dc.date.available	2020-12-30T13:51:01Z
dc.date.issued	2020
dc.identifier.citation	Kaniowski A. M., Pogląd Kazimierza Twardowskiego na temat zajmowania się przez filozofię „poglądami na świat i życie”. Kilka słów w kwestii rozumu praktycznego, [w:] Analiza, racjonalność, filozofia religii. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Kleszczowi, Maciaszek J. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020, s. 239-251, doi: 10.18778/8220-034-8.16	pl_PL
dc.identifier.isbn	978-83-8220-034-8
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11089/33001
dc.description	Na losach „filozofii praktycznej” w Polsce zaważyły w znacznej mierze poglądy Kazimierza Twardowskiego. Ten mający ogromne zasługi dla polskiej filozofii uczeń Franza Brentano był z jednej strony wielkim admiratorem Kanta, a z drugiej całkowicie dezawuował jego koncepcję rozumu praktycznego. Powodem admiracji było to, że Kant odebrał metafizyce (w jej ówczesnym i niegdysiejszym rozumieniu) prawo do tego, by się mogła mieć za naukę, od myślenia filozoficznego zaś domagał się przejścia na pozycje krytycyzmu. Twardowski zdał się jednak pominąć całkowicie to, że Kantowskiego krytycyzmu nie można oderwać od – będącego jego drugą stroną – Kantowskiego transcendentalizmu. Wprawdzie w pewnym nurcie kontynuacji kantowskiego transcendentalizmu w filozofii niemieckiej, a także u jej polskich twórczych kontynuatorów doszło do „dogmatycznego bujania w obłokach”, nie jest to jednak jeszcze dostateczny powód, by rozstać się z rozumem praktycznym i zgodzić się z Twardowskim, który twierdzi, iż w gestii filozofii nie leży zajmowanie się „poglądami na świat i życie”. Takie m.in. poglądy na temat spraw, którymi zajmował się od wieków „rozum praktyczny”, przyczyniły się do powstania w polskiej filozofii luki w namyśle nad możliwością rozprawiania w ramach filozofii nad sprawami związanymi z poglądem na świat i życie. Namysł taki prowadzony był natomiast w filozofii niemieckiej (w wyniku przekształcenia przez Hegla „rozumu praktycznego” w „ducha obiektywnego” i zwrócenia się ku „praktyce” – czyli pracy, działaniu społecznemu, bądź też komunikacji), a także w amerykańskim pragmatyzmie (C.S. Peirce). Z połączenia tych dwu nurtów filozoficznego namysłu wyrasta teoria racjonalności komunikacyjnej J. Habermasa, która jest też odpowiedzią na wyzwanie, jakim jest pluralizm światopoglądowy. Stanowisko Twardowskiego w kwestii niefilozoficznego charakteru zajmowania się „poglądami na świat i życie” przyczyniło się do tego, że polska myśl filozoficzna nie przebyła drogi wiodącej od Hegla, przez Wilhelma von Humboldta, Charlesa Sandersa Peirce’a, Hansa-Georga Gadamera, do Jürgena Habermasa.	pl_PL
dc.language.iso	pl	pl_PL
dc.publisher	Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego	pl_PL
dc.relation.ispartof	Maciaszek J. (red.), Analiza, racjonalność, filozofia religii. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Kleszczowi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020;
dc.relation.ispartofseries	Bibliotheca Philosophica;6
dc.rights	Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/	*
dc.subject	Kazimierz Twardowski	pl_PL
dc.subject	światopogląd	pl_PL
dc.subject	filozofii naukowa	pl_PL
dc.subject	krytycyzm	pl_PL
dc.subject	rozum praktyczny	pl_PL
dc.subject	transcedentalizm	pl_PL
dc.subject	rozum praktyczny	pl_PL
dc.subject	Kant	pl_PL
dc.subject	Szkoła Lwowsko-Warszawska	pl_PL
dc.title	Pogląd Kazimierza Twardowskiego na temat zajmowania się przez filozofię „poglądami na świat i życie”. Kilka słów w kwestii rozumu praktycznego	pl_PL
dc.type	Book chapter	pl_PL
dc.page.number	239-251	pl_PL
dc.contributor.authorAffiliation	Uniwersytet Łódzki	pl_PL
dc.identifier.eisbn	978-83-8220-035-5
dc.references	Brentano F. (1895), Die vier Phasen der Philosophie und ihr augenblicklicher Stand, Verlag bei J. G. Cotta’schen Buchhandlung, Stuttgart, s. 24–27.	pl_PL
dc.references	Eisler R. (1899), Kriticismus, [w:] idem, Wörterbuch der philosophischen Begriffe und Ausdrücke, Ernst Siegfried Mittler und Sohn, Berlin, s. 422–423.	pl_PL
dc.references	Eisler R. (1910), Kritizismus, [w:] idem, Wörterbuch der philosophischen Begriffe, Ernst Siegfried Mittler und Sohn, Berlin, s. 679–683.	pl_PL
dc.references	Humboldt W. v. (1836), Über die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaues und ihren Einfluss auf die geistige Entwickelung des Menschengeschlechts, Dümmler, Berlin.	pl_PL
dc.references	Kant I. (1953), Uzasadnienie metafizyki moralności, PWN, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Kant I. (1957), Krytyka czystego rozumu, t. 1, PWN, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Kleszcz R. (2013), Metoda i wartości. Metafilozofia Kazimierza Twardowskiego, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Ossowska M. (1957), Podstawy nauki o moralności, PWN, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Śniadecki J. (1821), Pisma Jana Śniadeckiego o filozofii Kanta, Druk Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.	pl_PL
dc.references	Twardowski K. (1904), Otwarcie Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, „Przegląd Filozoficzny” 7, 2, s. 239–243.	pl_PL
dc.references	Twardowski K. (1929), Przemówienie prof. dra Kazimierza Twardowskiego wygłoszone na zebraniu jubileuszowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego dnia 12. Lutego 1929 r., nakładem „Słowa Polskiego”, Lwów.	pl_PL
dc.identifier.doi	10.18778/8220-034-8.16