Analiza molekularna i funkcjonalna interleukiny 18 (IL-18), jej receptora (IL-18R) i białka wiążącego IL-18 (IL-18BP) w aktywnej gruźlicy i latentnym zakażeniu gruźliczym

Abstract

Za kluczowy element w odpowiedzi odpornościowej na mykobakterie uważa się aktywność grasiczo-zależnych limfocytów T pomocniczych Th (T helper) o fenotypie Th1, które rozpoznają antygeny prątków wydzielając IFN-γ (interferon-gamma), uznawany za główną cytokinę kontrolującą rozwój M.tb. Do ważnych cytokin nasilających wytwarzanie IFN-γ należy interleukina-18 (IL-18), należąca do rodziny IL-1. Celem rozprawy doktorskiej było zweryfikowanie hipotezy, że IL-18 wraz z rozpoznającym ją receptorem (IL-18R) i wiążącym białkiem IL-18BP (IL-18 binding protein), a także cytokiny współdziałające z IL-18, IL-37 i IFN-γ, to ważne ogniwa odpowiedzi odpornościowej na mykobakterie, mogące korelować ze statusem latentnego lub aktywnego zakażenia M.tb. Duże znaczenie IL-18 w rozwoju odporności przeciwgruźliczej uzasadnia podjęcie w prezentowanej rozprawie doktorskiej badań będących próbą rozszerzenia wiedzy o molekularnych i funkcjonalnych wyznacznikach udziału tej cytokiny w inicjowanych przez M.tb procesach odpornościowych i zweryfikowaniu sugestii o potencjalnej wartości oznaczania IL-18 i białek funkcjonalnego kompleksu tej cytokiny (IL-18BP, IL-37, IFN-γ) w diagnozowaniu gruźlicy aktywnej i latentnej. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, iż wzrost ekspresji mRNA IL-18, zmniejszona ekspresja mRNA IL-18R i brak wzrostu ekspresji mRNA IFN-γ mogą być nowym zestawem wskaźników charakteryzujących stan równowagi między odpowiedzią odpornościową gospodarza a metabolicznym uśpieniem M.tb w trakcie utajonego bezobjawowego zakażenia. Jednocześnie stwierdzono, iż nadprodukcja IL-18, nie zrównoważona przez IL-18BP, w aktywnej gruźlicy płuc, może wskazywać na potencjalną rolę IL-18 w patomechanizmie tej choroby. Natomiast ilościowa analiza surowiczych białek kompleksu IL-18/IL-18BP/IL-37 poszerzona o ocenę poziomu chemokiny IP-10, potencjalnie może mieć zastosowanie w diagnostyce aktywnego lub utajonego zakażenia M.tb i różnicowaniu nieprątkowego zapalenia płuc.