Relacje longobardzko-bizantyńskie od początków VI w. do upadku egzarchatu Rawenny (751 r.)

Abstract

W I połowie VI w., kiedy Longobardowie osiedlili się na terenach Panonii, zazwyczaj występowali w roli sojuszników cesarstwa bizantyńskiego. Po dokonaniu przez Longobardów inwazji na Italię w 568/569 r. i osiedleniu się tam przez nich relacje przybrały jednak otwarcie wrogi charakter. Król Alboin szybko podbił północną część półwyspu a na południu wykrystalizowały się księstwa Spoleto i Benewentu. Longobardzka aktywność w Italii spotkała się z bardziej zdecydowaną odpowiedzią Bizancjum w czasach panowania Maurycjusza. Władca ten zreorganizował administrację bizantyńską na półwyspie, tworząc w 584 r. egzarchat Rawenny, a próbując poskromić Longobardów uciekał się początkowo do pomocy sojuszników frankijskich. Siły bizantyńskie podejmowały się też ograniczonych prób samodzielnych ofensyw. Konfrontacyjna polityka przynosiła jednak bizantyńskiej Italii zbyt duże szkody i w 598 r. zawarto pierwszy z serii rozejmów. Kolejny cesarz – Fokas, zmagając się z zagrożeniem sasanidzkim, prowadził w Italii pokojową politykę. Układ zawarty między cesarstwem a królem Agilulfem w 609 r. można zaś uznać za de facto uznanie podmiotowości longobardzkiego królestwa przez Konstantynopol. Wzajemne relacje w VII w. niewątpliwie straciły na intensywności, choć wrażenie to jest po części wynikiem spadku liczby przekazów źródłowych. Do istotnych wydarzeń, które miały miejsce w tym czasie, należą nieudana kampania egzarchy Eleuteriusza, podbój Ligurii przez Longobardów w latach 40., wyprawa przeciwko Benewentowi podjęta przez cesarza Konstansa II w 663 r. i potencjalny układ zawarty ok. 680 r. Longobardzki napór na egzarchat uległ wznowieniu w trakcie rządów króla Liutpranda (712–744). Do zajęcia Rawenny i likwidacji egzarchatu doszło jednak dopiero w 751 r. za panowania króla Aistulfa.