Turcja a zwycięstwo nad Trzecią Rzeszą. Państwo tureckie w polityce brytyjskiej w latach 1943-1944

Abstract

Na przełomie 1942 i 1943 r. władze brytyjskie zaczęły ponownie rozważać problem tureckiego przystąpienia do wojny. Doszło wówczas do zmiany uwarunkowań, które zmodyfikowały turecką rolę w strategii brytyjskiej. W wyniku klęsk poniesionych przez Wehrmacht w Afryce Północnej i na froncie wschodnim państwo tureckie zaczęto postrzegać jako sprzymierzeńca, który miał przysłużyć się do pokonania III Rzeszy. Wstępne prace planistyczne wykazały ofensywa lądowa z Turcji nie rokowała osiągnięcia sukcesu co było związane z jednej strony z ograniczeniami logistycznymi w stworzeniu baz na obszarze państwa tureckiego, a z drugiej z niesprzyjającymi warunkami naturalnymi na obszarze wschodnich Bałkanów. Wojskowi brytyjscy zaproponowali w zamian wykorzystanie terytorium tureckiego do utworzenia baz dla alianckiego lotnictwa strategicznego celem przeprowadzania regularnych bombardowań rumuńskiego zagłębia naftowego w Ploeszti. Po wkroczeniu wojsk alianckich do południowych Włoch wojskowa rola Turcji zmalała. Jesienią 1943 r. ograniczała się do kwestii opanowania wysp Dodekanezu. Wobec jednak uzależnienia przez Ankarę zgody na udostępnienie lotnisk od zrealizowania przez Aliantów masowych dostaw sprzętu wojskowego negocjacje zakończyły się fiaskiem na przełomie 1943 i 1944 r. Od lutego 1944 r. znaczenie przystąpienia Turcji do wojny przeciwko III Rzeszy zmalało radykalnie. Głównym osiągnięciem okazało się wymuszenie na Ankarze w kwietniu 1944 r. zaprzestania dostaw chromitu do III Rzeszy oraz zerwanie stosunków niemiecko-tureckich na początku sierpnia 1944 r. Ostatnim aktem wymierzonym w obóz Osi do którego zamierzano wykorzystać Turcje miało być doprowadzenie do kapitulacji Bułgarii, jednak plan ten nie został zrealizowany.