Ocena właściwości prooksydacyjnych, genotoksycznych i proapoptotycznych wybranych uniepalniaczy bromofenolowych w jednojądrzastych komórkach krwi obwodowej człowieka

Abstract

Bromoorganiczne uniepalniacze należą do jednych z najefektywniejszych substancji ograniczających spalanie materiałów syntetytycznych. Związki te są szeroko wykorzystywane w wielu gałęziach przemysłu, w tym przy produkcji urządzeń elektrycznych, elektronicznych, mebli, tekstyliów oraz innych produktów codziennego użytku. Produkcja bromowanych uniepalniaczy stanowi 25% rynku antypirenów, a ich zawartość w produkcie gotowym wynosi od 5% do 30%. Najpowszechniej stosowanym antypirenem jest tetrabromobisfenol A (TBBPA), który stanowi 60% globalnej produkcji substancji uniepalniających. TBBPA jest produkowany głównie w Stanach Zjednoczonych, Izrealu, Japonii oraz Chinach, jednak znajduje zastosowanie na całym świecie. Do omawianej grupy związków należą również tetrabromobisfenol S (TBBPS), 2,4,6-tribromofenol (2,4,6-TBP) oraz pentabromofenol (PBP). Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności w 2012 roku stwierdził, iż ze względu na brak wystarczających badań toksykologicznych oraz danych dotyczących obecności ww. substancji w żywności i łańcuchu pokarmowym, nie jest możliwe określenie zagrożenia, jakie stwarzają one dla zdrowia człowieka. Celem badawczym niniejszej pracy doktorskiej było porównanie wpływu wybranych uniepalniaczy bromofenolowych na jednojądrzaste komórki krwi obwodowej człowieka. Prowadzone analizy miały na celu określenie właściwości prooksydacyjnych, genotoksycznych oraz proapoptotycznych analizowanych związków w badanym modelu komórkowym. Podsumowując, analizowane uniepalniacze bromofenolowe wykazywały zróżnicowany potencjał prooksydacyjny, genotoksyczny i proapoptotyczny w jednojądrzastych komórkach krwi obwodowej człowieka. Część zmian odnotowano w badanych komórkach pod wpływem TBBPA, PBP i 2,4,6-TBP w stężeniach, które oznaczane były w organizmie człowieka w warunkach narażenia środowiskowego oraz zawodowego na te substancje. Silniejsze zmiany w badanych parametrach spowodowane przez tetrabromobisfenol A w porównaniu do TBBPS wskazują na zasadność zastępowania TBBPA przez ten analog w przemyśle, jako mniej toksyczny substytut.