Rozwój paleogeograficzny Wielkiego Sertejskiego Basenu Pojeziornego na Pojezierzu Witebskim w świetle badań paleoekologicznych

Abstract

Analizy paleoekologiczne z wykorzystaniem subfosylnych szczątków bezkręgowców stanowią źródło wiedzy na temat zmian paleośrodowiskowych. Na podstawie analiz jakościowych i ilościowych subkopalnych zgrupowań bezkręgowców jesteśmy w stanie zrekonstruować tempo i kierunek zmian zachodzących w środowisku w przeszłości. Analizy paleoekologiczne zostały wykorzystane do odtworzenia tła środowiskowego w regionie Serteji. Jest to obszar położony na Pojezierzu Witebskim w zachodniej części Niziny Wschodnioeuropejskiej, który od końca późnego paleolitu był atrakcyjny dla osadnictwa ludzkiego, zwłaszcza opartego o gospodarkę przyswajalną. Wyniki analiz badań paleoekologicznych są istotnym uzupełnieniem wyników studiów archeologicznych i stanowią nieodzowną część badań z zakresu archeologii środowiskowej. Umożliwiają one ukazanie warunków funkcjonowania dawnych społeczności ludzkich na tle środowiskowym. Społeczności epoki kamienia prowadziły na interesującym nas obszarze gospodarkę przyswajalną (Mazurkevich i in., 2017), a więc silnie zależną od dostępnych zasobów środowiska. Różnorodność i produktywność środowiska zależy w znacznej mierze od warunków klimatycznych występujących na danym obszarze, przede wszystkim od zmienności sum opadów i przebiegu temperatur (Bolte i in., 2010, Ammer i in., 2018) oraz wahań poziomu wody w istniejących zbiornikach jeziornych. Proces neolityzacji pośrednio był powiązany zatem z warunkami klimatycznymi (Bendrey i in., 2015, Glais i in., 2016). Pociąga to za sobą konieczność szczegółowego odtworzenia warunków klimatycznych. W ramach rozprawy doktorskiej wykonano analizę zgrupowań Chironomidae, Cladocera oraz Coleoptera. Wyniki pozwoliły na dokładne odtworzenie zmian paleoekologicznych zachodzących w regionie Serteji u schyłku ostatniego zlodowacenia i w ciągu całego holocenu. Dane zostały odniesione i uzupełnione o wyniki analiz paleoekologicznych. Modele wiekowe rdzeni bazują na analizach geochronometrycznych opartych o datowania radiowęglowe metodą AMS wyselekcjonowanych makroskopowych szczątków roślin.