4. Kultura i turystyka – wspólna droga

Przeglądaj według

 

"Przełom XX i XXI w. to czas dynamicznego rozwoju turystyki kulturowej zarówno na świecie, jak i w Polsce. Dla współczesnego turysty podróż to nie tylko wypoczynek i relaks, ale także poznanie, nowe doświadczenia, emocje, wrażenia i doznania wzbogacające jego rozwój kulturowy. Należy sądzić, że zjawisko to w dobie kultury indywidualizmu będzie się dynamicznie rozwijać i ewoluować. Świat kolejny już raz „odkrywa” znaczenie historycznych szlaków, którymi przed wiekami, ale i całkiem jeszcze niedawno przemieszczali się (wędrowali) ludzie, przewożono towary. Drogi te były nie tylko nośnikiem myśli, idei czy przepływu towarów, ale jednocześnie umożliwiały poznanie przestrzeni, ludzi, kultur, często wcześniej nieznanych, a zdobyte doświadczenia uczyły tolerancji i poszanowania odmienności. Szlaki te służyły od zawsze (i służą nadal) do „oswajania” i doświadczania świata. W ostatnich latach swoisty renesans tych tras, nazywanych powszechnie szlakami kulturowymi, stwarza nowe wyzwania dla kulturoznawców, etnologów, antropologów kultury i badaczy zajmujących się szeroko rozumianą turystyką (geografów, socjologów, ekonomistów). Zatem celowe wydają się powroty na drogi św. Jakuba w katolickiej Europie (w tym także w Polsce), na Szlak Bursztynowy łączący północ z południem Europy, na Mały i Wielki Szlak Jedwabny wiodący przez kraje Azji Środkowej poszukujące w tradycji swojej tożsamości. W dobie jednoczącej się Europy i świata „bez granic” temat publikacji wydaje się być bardzo aktualny. W tym kontekście Polska ze swoimi znanymi szlakami, chociażby bursztynowym, cysterskim czy romańskim, niewątpliwie zajmuje istotne miejsce na mapie wielkich szlaków kulturowych Europy, a może nawet świata. Jednak nie mniej ważne są działania podejmowane przez lokalne władze i społeczności, które próbują budować swoje małe ojczyzny, szukając korzeni w mniej lub bardziej odległej przeszłości czy przestrzeni, czyli czasie i miejscu, czego przykładem może być choćby bajkowy szlak łódzkiego Se‐Ma‐Fora. Poruszony problem będący w sferze zainteresowań nie tylko świata nauki, lecz i praktyki turystycznej wymaga stałego monitorowania stanu i rozwoju szlaków kulturowych na potrzeby turystyki (jego kulturowego dziedzictwa czy turystycznego zagospodarowania), wymiany wiedzy, poglądów i doświadczeń wynikających z obserwacji i prowadzonych badań. Wszystko to wpływa zarówno na wzajemne zrozumienie, jak i podejmowanie trafnych decyzji i wspólnych działań. Myślą przewodnią niniejszej publikacji jest dyskusja nad nowymi – od niedawna eksplorowanymi i jeszcze nie do końca odkrytymi – polami współpracy kultury i turystyki, jakimi są szlaki kulturowe. Interesujące wydaje się być innowacyjne i szerokie spojrzenie badaczy, autorów, twórców, odbiegające od dotychczasowych schematów w projektowaniu czy kreowaniu szlaków kulturowych z myślą o turystach. W poszczególnych częściach pracy analizie poddano różnorodne aspekty związane z rozwojem podróży po szlakach kulturowych, zwrócono uwagę na nowe obszary zainteresowań i aktywności turystów określanych mianem „kulturowych”, prekursorskie metody poznania dziedzictwa kulturowego szlaków i formy organizacyjne turystyki, możliwości wykorzystania najnowszych technologii, jak również konieczność podejmowania działań marketingowych zmierzających do ich komercjalizacji. Zaanonsowana w tytule publikacji „wspólna droga” kultury i turystyki, mająca wyraz w kulturowych szlakach turystycznych, z jednej strony wymaga dyskusji wykazującej podobieństwa i różnice w rozumieniu pojęć „szlak kulturowy” i „turystyczny szlak kulturowy”, „szlak turystyki kulturowej”; przedstawienia aktualnego stanu rozwoju szlaków kulturowych w Polsce, Europie i na świecie; określenia roli i znaczenia polskich szlaków kulturowych w systemie szlaków europejskich i światowych; identyfikacji relacji i powiązań między szlakami kulturowymi a sposobami i możliwościami wykorzystania ich dziedzictwa w przygotowaniu produktów turystycznych; wskazania przykładów dobrych praktyk związanych z wykorzystaniem szeroko rozumianych walorów szlaków kulturowych jako oryginalnych produktów turystycznych. Z drugiej strony działania praktyczne powinny obejmować: przygotowanie i wdrażanie nowych metod oceny potencjału kulturowego w przygotowywaniu szlaków turystycznych; wskazywanie sposobów oceny i możliwości wykorzystania szlaków kulturowych do promocji regionów i kreowania nowych produktów turystycznych; kreowanie szlaków kulturowych jako nowego, nowoczesnego i oryginalnego produktu turystycznego. Należy jednak pamiętać, że warunkiem koniecznym powodzenia wszystkich wspomnianych wcześniej działań jest systemowe podejście do zagadnienia polegające na koordynacji i wzajemnej informacji dotyczącej powstania, oznakowania, promowania i wykorzystywania istniejących i projektowanych kulturowych szlaków turystycznych. Warunek ten jest niezależny od tego, czy szlak przygotowywany jest jako produkt turystyczny czy też nie, jak i od stopnia czy poziomu komercjalizacji w przypadku szlaków–produktów turystycznych. Całkowita bowiem dowolność w wytyczaniu nowych szlaków, nie tylko kulturowych, oraz brak postulowanej przez liczne środowiska ich ewidencji czy koordynacji podejmowanych na nich działań, przyczynić się mogą jedynie do „przeinwestowania” pod tym względem przestrzeni turystycznej, a w konsekwencji do zaburzenia tak pożądanego ładu przestrzennego. Mamy nadzieję, że zawarte w opracowaniu treści będą inspirujące zarówno dla osób zajmujących się kulturą, jak i turystyką, w tym: naukowców, przedsiębiorców czy samorządowców, a poruszana problematyka na stałe zagości w dyskusjach i dokumentach dotyczących obu dziedzin aktywności."

[Wstęp redakcyjny]



Spis treści


Najnowsze pozycje