ФОРМИРОВАНИЕ ДВИЖЕНИЯ СОПРОТИВЛЕНИЯ В ХАРЬКОВЕ В ПЕРВЫЕ МЕСЯЦЫ ВОЙНЫ С ГИТЛЕРОВСКОЙ ГЕРМАНИЕЙ

Abstract

22 июня 1941 г. гитлеровская Германия напала на Советский Союз. Через неделю – 29 июня – Совнарком СССР и ЦК ВКП(б) издали директиву парторганизациям прифронтовой линии, где одной из задач определялась организация партизанских отрядов и диверсионных групп для борьбы с частями вермахта. Для этого создавались специальные оперативные группы. Уже в начале июля такая опергруппа начала работать в Харькове. Она состояла из партийных, комсомольских, советских активистов областного, городского, районного уровня. Кроме вышеуказанных лиц, в нее вошли и сотрудники Наркомата внутренних дел (далее:НКВД). Созданием партизанских отрядов на местах занимались оперуполномоченные НКВД, а формированием подпольных организаций – соответственно партийные и комсомольские работники.

Кроме партизанских отрядов и подпольных организаций, создавались диверсионные группы, направлялись агенты, связисты, хозяева явочных квартир. Их подбором также занимались представители НКВД.

Для работы во вражеском тылу в основном оставляли руководителей партийных, комсомольских, советских органов, начальствующих лиц некоторых предприятий, учреждений, колхозов, а также сотрудников НКВД, медицинских работников.

Разведчиками оставляли людей, которые сотрудничали с НКВД в довоенное время. Они должны были передавать в советский тыл донесения о политическом и экономическом положении в Харькове и области, отношении местного населения к оккупантам, их союзникам, коллаборационистам.

Для осуществления борьбы с оккупантами для «народных мстителей» создавались специальные базы с боеприпасами, продуктами питания, лекарствами, другими необходимыми вещами.

22 czerwca 1941 r. nazistowskie Niemcy zaatakowały Związek Radziecki. Tydzień później – 29 czerwca – Rada Komisarzy Ludowych ZSRR i Komitet Centralny Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii Bolszewików wydały zarządzenie dla przyfrontowych organizacji partyjnych. Jednym z przydzielonych im zadań było organizowanie oddziałów partyzanckich i grup dywersyjnych do walki z jednostkami Wehrmachtu. W tym celu utworzono specjalne grupy operacyjne. Już na początku lipca taka grupa zaczęła działać w Charkowie. W swoich szeregach miała działaczy partyjnych, komsomolskich, aktywistów radzieckich ze szczebla regionalnego, miejskiego, powiatowego. Oprócz wyżej wymienionych osób znaleźli się tam także pracownicy Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych (dalej: NKWD). Tworzenie oddziałów partyzanckich w terenie prowadzili funkcjonariusze operacyjni NKWD, a tworzenie organizacji podziemnych – odpowiednio funkcjonariusze partyjne i komsomolskie. Oprócz oddziałów partyzanckich i organizacji podziemnych tworzono grupy sabotażowe, wysyłano agentów, sygnalistów, właścicieli kryjówek. W ich selekcję także byli zaangażowani przedstawiciele NKWD. Do pracy na tyłach wroga kierowano głównie kierowników partyjnych, komsomolskich, organów sowieckich, kierownictwo niektórych przedsiębiorstw, instytucji, kołchozów, a także pracowników NKWD oraz służby zdrowia. Jako zwiadowcy pozostawali ludzie, którzy w okresie przedwojennym współpracowali z NKWD. Miały one przekazywać na tyły sowieckie meldunki o sytuacji politycznej i gospodarczej w Charkowie i regionie, o stosunku miejscowej ludności do najeźdźców, ich sojuszników, kolaborantów. Do prowadzenia walki z najeźdźcami stworzono specjalne bazy dla „mścicieli” z amunicją, żywnością, lekami i innymi niezbędnymi rzeczami.

On June 22, 1941, Nazi Germany attacked the Soviet Union. A week later, on June 29, the Council of People’s Commissars of the USSR and the Central Committee of the communist party (Bolshevists) of Ukraine (CP(b)U) issued a directive to the front-line party organisations, in which they called for the creation of partisan detachments and sabotage groups to fight against the Wehrmacht. Special forces were established for this purpose, consisting of party members, Komsomol, and Soviet activists at the regional, city, and district levels. Already in early July, such a task force began to operate in Kharkiv.

In addition to the aforementioned persons, the unit included employees of the People’s Commissariat of Internal Affairs. The NKVD officers were responsible for the creation of local partisan detachments, and party and Komsomol workers were involved in the formation of underground units. In addition, the anti-German resistance included sabotage groups, scouts, signalmen, and a network of safe houses, also selected by the NKVD.

Leaders of the party, Komsomol, Soviet authorities, heads of some enterprises, institutions, collective farms, NKVD employees, and medical workers operated behind the enemy lines. Special bases holding ammunition, food, medicines, and other necessary supplies were also formed to support the underground units.

People who had collaborated with NKVD before the war became the operatives responsible for sending reports to the Soviets about the political and economic situation in Kharkiv and its environs, and the attitude of the local population towards the Germans, their allies, and collaborators.