W poszukiwaniu prawdy i dowodów zbrodni: powojenne prace ekshumacyjne na Polach Igielskich

Abstract

Pierwsze miesiące II wojny światowej na Pomorzu Gdańskim wiązały się z masową eksterminacją wybranych kategorii obywateli II Rzeczypospolitej. Nie były to działania oddolne i spontaniczne, ale zorganizowane akcje zaplanowane jeszcze przed 1 września 1939 roku. Znane są one w literaturze przedmiotu jako „Intelligenzaktion” (Akcja Inteligencja) oraz „T-4”. W ramach tej pierwszej Niemcy wyłapywali, maltretowali oraz w większości przypadków mordowali w trakcie masowych egzekucji przedstawicieli szeroko rozumianej inteligencji: nauczycieli, duchownych, działaczy społecznych, polityków, członków organizacji patriotycznych itp. Kryptonim „T-4” oznaczał zaś eksterminację osób umysłowo chorych, którą także realizowano na masową wręcz skalę. Ostatnią grupą osób doprowadzanych do przyszłych miejsc kaźni byli przedstawiciele pomorskiej społeczności żydowskiej. Dzisiaj ogół tych działań określanych jest coraz częściej terminem „Zbrodni pomorskiej 1939”. Jednym z ok. 400 miejsc, gdzie Niemcy organizowali oraz przeprowadzali zbrodnie jesienią 1939 roku na lokalnej inteligencji, osobach umysłowo chorych oraz miejscowych Żydach były północne obrzeża ówczesnych Chojnic – tzw. Pola Igielskie.