Klaster turystyczny - nowe wyzwanie dla ROT-ów i LOT-ów?

Abstract

Zjawisko koncentracja przestrzennej firm z tego samego sektora w celu osiągnięcia synergii działań gospodarczych i organizatorskich jako pierwszy opisał w 1990 r. M. E. Porter z Harvard Business School. W Polsce badania nad klastrami rozpoczęły się jeszcze w XX w., ale nabrały szybszego tempa od 2002 r. dzięki Instytutowi Badań nad Gospodarką Rynkową. W połowie pierwszej dekady XXI w. wśród powstających klastrów pojawiły pierwsze „grona” przedsiębiorstw turystycznych. Artykuł poświęcony jest właśnie tym przedsięwzięciom w kontekście działalności regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych. Na wstępie pracy zaprezentowano podstawowe definicje klastrów, a także ich najważniejsze cechy charakterystyczne. Przedstawiono też krótki rys historyczny powstawania klastrów na świecie i w Polsce. W dalszej części opracowania szczegółowo omówiono specyfikę klastrów turystycznych, opierając się na podręcznikowych już przykładach Kalifornijskiego Klastra Winnego oraz Południowoafrykańskiej Inicjatywy Klastrów Turystycznych. Rozwinięciem zagadnień teoretycznych poruszanych w artykule jest analiza struktury i zadań klastra turystycznego. W klasycznym ujęciu rdzeń klastra tworzą trzy ogniwa: biznes, nauka i władze. Układ ten należałoby jeszcze uzupełnić czwartym elementem – organizacjami non profit, które w branży turystycznej odgrywają niezwykle ważną rolę. Dopełnienie struktury klastra turystycznego stanowią firmy oferujące: usługi zaplecza, usługi zapewniające kontakt z klientem, usługi związane z pobytem turysty. Współpraca tak wielu różnych podmiotów powinna prowadzić do wykreowania lokalnego produktu turystycznego, rozumianego jako „całość przeżytego doświadczenia na danym obszarze” (Medlik 1995). Podsumowaniem artykułu są rozważania na temat roli ROT-ów i LOT-ów w konsolidacji branży turystycznej, w tym także ewentualnym tworzeniu i rozwijaniu klastrów turystycznych. Zdaniem autora organizacje te mogłyby pełnić rolę: lidera lub opiekuna klastra.