David Hume: krytyka episteologii i jej teoriopoznawcze konsekwencje

Abstract

W niniejszej rozprawie autor przedstawia Humowską teorię poznania, konfrontując ją z teoriami jego filozoficznych antagonistów z XVII i XVIII wieku. Głównym źródłem tego antagonizmu jest oczywiście stosunek do zagadnień natury religijnej. W pismach Hume' a rzadko można znaleźć pozytywne odniesienia religijne i - biorąc dodatkowo pod uwagę liczne świadectwa biograficzne - z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że Hume nie był człowiekiem religijnym nawet w szerokim rozumieniu tych słów. Tymczasem wielcy metafizycy XVII wieku (Descartes, Malebranche i Leibniz), a także brytyjscy platonicy (Cudworth, More) oraz empiryści (Locke i Berkeiey), byli ludźmi autentycznie wierzącymi, co rzecz jasna w wyraźny sposób wpływało na sposób rozwiązywania przez nich problemów filozoficznych. Samo zagadnienie prywatnej religijności - żarliwej i autentycznej, lub przeciwnie, pozornej i powierzchownej – może interesować biografa, ale nie historyka filozofii. Jego interesuje raczej oddziaływanie pojęć i schematów teologicznych na dyskurs filozoficzny, przenikanie się uzasadnień logicznych i teleologicznych, wzajemne odnoszenie się do siebie dogmatycznej religijności i filozoficznego światopoglądu.