„Czarne kwiaty”. O pamiątkach florystycznych związanych ze śmiercią Fryderyka Chopina ze zbiorów Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie

Abstract

Cyprian Kamil Norwid zbiór wspomnień dotyczących ostatnich spotkań z sześcioma różnymi osobami (z jednym wyjątkiem znanymi autorowi osobiście), zatytułował Czarne kwiaty. Przymiotnik „czarny” wskazuje na żałobny i nekrologiczny charakter tekstów. Tytuł utworu przywołuje także na myśl zwyczaj przynoszenia kwiatów do domu zmarłego lub na pogrzeb. Dzieło Norwida opowiada również o konieczności zauważania rzeczy najdrobniejszych, wydawałoby się – nieistotnych. Jednym z bohaterów Czarnych kwiatów jest Fryderyk Chopin. Choroba i śmierć kompozytora, jego pogrzeb, pośmiertny kult są jednym z kluczowych tematów biografii i legendy artysty. Wśród chopinowskich pamiątek – najpierw z pietyzmem przechowywanych przez rodzinę i przyjaciół, a obecnie znajdujących się w zbiorach muzealnych – zachowało się kilka obiektów florystycznych związanych z jego śmiercią: między innymi ususzone kwiaty z łoża śmierci oraz pośmiertny portret, z głową złożoną wśród kwiatów (autorstwa przyjaciela zmarłego – malarza Teofila Kwiatkowskiego) zachowane w zbiorach Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie. Drobiazgi te – jak przedmioty i zdarzenia opisane w Czarnych kwiatach – są na pozór kruche i ulotne, ale w rzeczywistości nasycone różnorodnymi znaczeniami.

Cyprian Kamil Norwid titled his collection of memoirs relating to his last meetings with six different people (with one exception known to the author personally), Black Flowers. The adjective „black” indicates the mournful and obituary nature of the texts. The title of the work also evokes the custom of bringing flowers to the home of the deceased or to a funeral. Norwid’s work also tells about the need to notice the smallest things, seemingly – insignificant. One of the protagonists of Black Flowers is Frédéric Chopin. The composer’s illness and death, his funeral and posthumous cult are among the key themes of the artist’s biography and legend. Among Chopin’s mementos – first reverently kept by family and friends, and now in museum collections – there are several floral objects related to his death: among them, dried flowers from his deathbed and a posthumous portrait, with his head surrounded by flowers (by painter Teofil Kwiatkowski, a friend of the deceased) found in the collection of the Frédéric Chopin Museum in Warsaw. These items – like the objects and events described in Black Flowers – are seemingly fragile and ephemeral, but in fact imbued with diverse meanings.