„…abym na ostatnim obchodzie za zwłokami śmiertelnymi ukochanego ojca szedł, aby gdyby się był obejrzał, zobaczył, że ja przy nim jestem”. Śmierć księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego w oczach syna Adama Jerzego

Abstract

Nocą 20 marca 1823 r. w Sieniawie zmarł książę Adam Kazimierz Czartoryski. Jego najstarszy syn Adam Jerzy nie był obecny w chwili śmierci, ale jako jedyny z rodziny uczestniczył we wszystkich czynnościach żałobnych w Sieniawie. Jednak nie towarzyszył orszakowi żałobnemu wiozącemu ciało zmarłego do Warszawy. Artykuł przedstawia jak śmierć księcia Adama Kazimierza przeżył jego syn, który swe ówczesne emocje zapisał w intymnym dzienniku. Zapisy te przekonują o ogromnym bólu i poczuciu straty jakie towarzyszyły mu w czasie obrządków pogrzebowych. Równocześnie jednak Adam Jerzy był bardzo rozgoryczony własnym zachowaniem. Opuszczenie konduktu uznał bowiem za wielkie przewinienie wobec ojca. Oskarżał się o porzucenie go wynikające z lenistwa, braku silnej postawy moralnej, nieumiejętności walki o swoje przekonania i poddawania się wpływom innych. Notatka ta miała służyć księciu Adamowi Jerzemu Czartoryskiemu jako sposób na samodoskonalenie się.

On the night of March 20, 1823, Prince Adam Kazimierz Czartoryski passed away in Sieniawa. His eldest son, Adam Jerzy, was not present at the moment of death, but he was the only family member to participate in all mourning ceremonies in Sieniawa. However, he did not accompany the funeral procession carrying the deceased’s body to Warsaw. The article presents how the death of Prince Adam Kazimierz was experienced by his son, who recorded his emotions in an intimate diary at the time. These entries reveal immense pain and a sense of loss that accompanied him during the funeral rites. Simultaneously, Adam Jerzy was deeply bitter about his own behavior. He considered leaving the procession a grave transgression against his father. He accused himself of abandoning his father out of laziness, lacking strong moral fortitude, an inability to stand up for his convictions, and succumbing to the influence of others. This note was meant to serve Prince Adam Jerzy Czartoryski as a means of self-improvement.