Jastrzębie, onagry pustyni, wilki Arabii. Sąsiedzi cesarstwa wschodniorzymskiego z Półwyspu Arabskiego i ich wizerunek w źródłach. Okres przedislamski : Nr XLII

Abstract

Książka poświęcona została kształtowaniu się i ewolucji wizerunku mieszkańców Arabii w źródłach starożytnych i wczesnośredniowiecznych. Punktem wyjścia dla Autorki jest próba ustalenia, jaki obszar był w omawianej epoce traktowany jako Arabia, które etnosy uznawano za arabskie i jakimi nazwami je określano. Drugą część monografii otwiera rozdział na temat źródeł wiedzy Greków i Rzymian o Arabii i jej mieszkańcach. Następnie zaprezentowane zostały państwa i plemiona uznawane (słusznie lub nie) przez autorów starożytnych za arabskie oraz opinie tych ostatnich na temat mieszkańców Półwyspu Arabskiego. Autorka stara się wyjaśnić, z jakimi grupami plemiennymi i w jakich okolicznościach Grecy i Rzymianie utrzymywali kontakty i w jaki sposób płynęło to na sposób, w jaki postrzegali swych arabskich sąsiadów. Powyższe ustalenia stanowią bazę dla trzeciej części książki, poświęconej wizerunkowi Arabów w źródłach późnoantycznych i wczesnobizantyńskich. Nakreśliwszy przemiany sytuacji geopolitycznej w pierwszych wiekach naszej ery Autorka prezentuje kształtowanie się nowej sieci sojuszy ówczesnych mocarstw – cesarstwa wschodniorzymskiego (bizantyńskiego) i imperium perskiego – z plemionami arabskimi. Sporo uwagi poświęca kwestiom religijnym, wskazując na współistnienie wierzeń pogańskich, judaizmu i różnych nurtów chrześcijaństwa na Półwyspie Arabskim przed islamem. W obszernym rozdziale omawia wizerunek jego mieszkańców w różnojęzycznych tekstach autorów piszących w cesarstwie bizantyńskim. Wskazuje na trwałość niektórych opinii, mających często charakter stereotypów i powielanych przez Bizantyńczyków w ślad za autorami antycznymi, ale też na odmienne spojrzenie na arabskich sąsiadów, będące wynikiem chrystianizacji wielu spośród nich. Książkę uzupełniają biogramy wybranych przywódców arabskich. Niniejsza książka powstała w ramach projektu sfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki, przyznanych na podstawie decyzji nr DEC-2016/23/B/HS3/01891 (Mahomet i narodziny islamu – stereotypy, wiedza i wyobrażenia w kręgu kultury bizantyńsko-ruskiej)

The book is dedicated to creating and evolution of the image of inhabitants of Arabia in ancient and early medieval sources. At the beginning the author attempts to answer the questions, which area in the discussed period was treated as Arabia, which ethnoi were considered Arab and what names were used to name them. The second part begins with the chapter devoted to the sources of knowledge of the Greeks and the Romans about Arabia and its inhabitants. The author then presents the lands and tribes considered “Arabic” (rightly or not) by ancient writers, as well as their opinion about the people of the Arabian Peninsula. She tries to explain with which tribal groups and in what circumstances the Greeks and the Romans maintained relations and how it influenced the perception of their Arab neighbours. The above findings have become the foundations for the third part, devoted to the image of the Arabs in late antique and early Byzantine sources. Having presented the fluctuations of geopolitical situation in the early years of current era, the author presents the process of forging a new network of alliances of the two powers: the East Roman (Byzantine) Empire and the Persian Empire with Arab tribes. Much attention has been paid to religious issues, pointing to the cohabitation of pagan beliefs, Judaism and different currents of Christianity in the Peninsula before Islam. The vast chapter discusses the image of the inhabitants in the texts written in a variety of languages by Byzantine authors. It points to the persistence of some, not infrequently stereotypical opinions, spread by the Byzantines, who thus followed the ancient writers, but also to different points of view on the Arab neighbours, resulting from the fact that many of them became Christians. The book is supplemented by the biographies of selected Arab leaders.