| dc.description.abstract | W niniejszym artykule postaramy się odpowiedzieć na pytanie: Jak radzą sobie z negatywnymi emocjami nauczyciele ośrodków wychowawczych oraz szkół podstawowych? Jakie techniki i strategie stosują w sytuacjach trudnych zarządzając swoimi emocjami?
Wyrażania emocji uczymy się w procesie socjalizacji tak samo jak wzorów kulturowych (wartości, przekonania, język, symbole), internalizowanych przez system osobowości i podporządkowanych mechanizmom kontroli społecznej, czyli środkom, które prowadzą do redukcji napięcia i dewiacji (instytucjonalizacja, sankcje i gesty interpersonalne, czynności rytualne, sektory systemu uprawnione do użycia siły i przymusu).
Podstawę teoretyczną artykułu stanowić będzie teoria Arlie Hochschild, wskazująca na element nadzorowania naszych uczuć przez współczesne miejsca pracy oraz koncepcja Theodore D. Kemper’a, zakładająca, że emocje powstają na bazie relacji społecznych. Kemper w opisie tych relacji ogranicza się do dwóch wymiarów: „władzy” i „statusu” uznając je za optymalne i takie, za pomocą których można opisać i scharakteryzować wszelkie związki interpersonalne. Uwzględniając powyższe rozróżnienie w niniejszym opracowaniu postaramy się scharakteryzować emocje negatywne powstające u nauczycieli pracujących w Zakładach Poprawczych (ZP) i Schroniskach dla Nieletnich (SdN) oraz szkołach podstawowych (SP) i specjalnych (SS).
Analizie poddane zostaną emocje negatywne takie jak złość (irytacja, gniew), smutek (żal, przygnębienie), strach (niepokój, przerażenie), wstręt, wstyd i poczucie winy. Zastanowimy się, czy okazywanie emocji przez nauczycieli w trakcie wykonywania ich pracy (nauczania) jest środkiem do osiągnięcia jakiegoś określonego celu, czy jest zachowaniem przypadkowym. Zatem czy ekspresja emocjonalna ma charakter działania instrumentalnego, czy też przypadkowego? Czy w przypadku nauczycieli możemy mówić o pracy emocjonalnej? Czy osoby wchodzące w rolę nauczyciela przyjmują jednocześnie reguły zachowania, w tym zachowania emocjonalnego? I wreszcie, czy okazywane emocje w pracy nauczycieli wynikają z posiadanej przez nich władzy i posiadanego statusu?
Zadajemy sobie sprawę z ograniczeń wynikających z zakresu naszych badań. Zawarte w artykule przemyślenia są wynikiem wielokrotnych obserwacji quasi-uczestniczących, prowadzonych przez autorów w czterech Zakładach Poprawczych i Schroniskach dla Nieletnich typu półotwartego, w tym dwa Zakłady dla chłopców oraz dwa dla dziewcząt (do chwili obecnej przeprowadzonych zostało 20 obserwacji quasi-uczestniczących oraz 25 wywiadów pogłębionych z personelem zakładów poprawczych) oraz w jednej szkole specjalnej i w dwóch publicznych szkołach podstawowych mieszczących się za terenie województwa łódzkiego (przeprowadzono 21 obserwacji quasi-uczestniczących i 12 wywiadów swobodnych małoustrukturalizowanych z nauczycielami i rodzicami uczniów uczęszczających do badanych szkół, przy czym wywiady z rodzicami nie dotyczą rodziców uczniów szkoły specjalnej) | pl_PL |
