Cognitive and Semantic Universals in Translations of Psalm 139

Abstract

Umberto Eco clearly states the concept of semantic universals in a short essay in the form of letter included in „Che cosa crede chi non crede” from 1996 (Polish translation „When another enters the stage” in Eco’s “Five moral letters”, 1999). He presents a kind of ethics that starts with cognitive semantic universals rooted in our body. These universal concepts, according to Eco are such because they are independent of any particular culture. Such concepts as for instance „top and bottom”, „left and right”, or „a sense of personal liberty” are rooted in the basic fact that we are bodies. The last „sense of personal liberty” will be referred to once more in following argumentation. This claim is similar to cognitive semantics, especially as presented by Mark Johnson (and with George Lakoff) in Moral Imagination. Implications of Cognitive Science for Ethics (1993) and The Meaning of the Body. Aesthetics of Human Understanding (1999).

Umberto Eco wyraźnie ujmuje koncepcję semantycznych uniwersaliów w krótkim eseju. Przedstawia rodzaj etyki, która zaczyna się od poznawczych semantycznych uniwersaliów zakorzenionych w naszym organizmie. Te uniwersalne koncepcje, według Eco są takimi, ponieważ wolne są od wpływów kultury. Takie pojęcia jak na przykład "góra i dół", "lewo i prawo", lub "poczucie wolności osobistej" są zakorzenione w podstawowym fakcie, że jesteśmy cieleśni. "Odczucie wolności osobistej" jest tu szczególnie ważne. Twierdzenie to jest podobne do semantyki poznawczej, zwłaszcza tej przedstawionej przez Marka Johnsona. W artykule tym przedstawiono zastosowanie tych twierdzeń do analizy polskich przekładów Psalmu 139. Główne założenie autora jest takie, że starożytna hebrajska koncepcja osoby nie stoi w sprzeczności ze świeckim podejściem semantycznym Eco czy Johnsona. Psalm 139 może być idealnym przedstawieniem polaryzacji kulturowej koncepcji w procesie translacji językowej i kulturowej. Dodatkowo jest to polaryzacja koncepcji odczucia wolności osobistej, która jest tematem tego artykułu. Główny nacisk położony jest tutaj na polskich przekładach z okolicznościowymi odniesieniami do tłumaczenia angielskiego i szwedzkiego. W tym artykule autor skupia się na zbadaniu dwóch mniejszych części Psalmu 139: jednej odnoszącej się do psalmisty, Boga i niebios, i drugiej, o nienawiści do zła.