Psychospołeczne uwarunkowania jakości relacji między rodzeństwem we wczesnej dorosłości

Abstract

Relacja z rodzeństwem, ma zróżnicowany, wieloaspektowy charakter. Celem rozprawy było przedstawienie badań umożliwiających poznanie socjodemograficznych, psychologicznych oraz relacyjnych uwarunkowań jakości relacji z bratem/siostrą w okresie wczesnej dorosłości. Badania zostały zrealizowane w dwóch etapach. Ze względu na brak dostępnych w języku polskim narzędzi do pomiaru jakości relacji z rodzeństwem, w pierwszym z nich przeprowadzono proces adaptacji STQ-Now – Kwestionariusza Ty i Twoje Rodzeństwo – Obecnie oraz STQ-Then – Kwestionariusza Ty i Twoje Rodzeństwo – Kiedyś. W drugiej części badań podjęto próbę ustalenia predyktorów jakości relacji z rodzeństwem, odnoszących się do funkcjonowania całego systemu rodzinnego oraz jego podsystemów: rodzeństwa oraz rodziców. Na podstawie uzyskanych wyników możliwe było potwierdzenie szczególnej roli m.in. płci badanego oraz jego rodzeństwa dla rozwoju pozytywnej relacji z rodzeństwem.Analizy zmiennych psychospołecznych i relacyjnych wykazały, że istotne dla budowania wzajemnej, bliskiej, ciepłej i trwałej więzi z bratem/siostrą są zarówno jakość wcześniejszych kontaktów z rodzeństwem oraz ich aktualna częstotliwość, jak i zmienne związane z podsystemem rodziców, tj. postawy rodzicielskie oraz spostrzegana przez badanych jakość ich związku. W odniesieniu do funkcjonowania całego systemu rodzinnego szczególnie przystosowawcza zdaje się być Zrównoważona Spójność oraz Zrównoważona Elastyczność, a także dobrze rozwinięta Komunikacja Rodzinna. Rezultaty przeprowadzonych badań zostały zintegrowane i przedstawione w formie typologii relacji z rodzeństwem we wczesnej dorosłości. Wykazano istnienie trzech typów: Ambiwalentnego, Niechętnego oraz Wspierającego. Reprezentantów pierwszego z nich cechowała niska Obojętność oraz wysoki poziom zarówno zmiennych mierzących pozytywne, jak i negatywne aspekty relacji. Typ Niechętny odnosił się do osób o krytycznej i rywalizacyjnej relacji z rodzeństwem, Wspierający był typem najcieplejszym o wysokim poziomie bliskości i intymności.