Pokaż uproszczony rekord

Biologia wczesnorolniczych populacji ludzkich grupy brzesko-kujawskiej kultury lendzielskiej (4600-4000 BC)

dc.contributor.authorLorkiewicz, Wieslaw
dc.date.accessioned2019-10-11T06:05:49Z
dc.date.available2019-10-11T06:05:49Z
dc.date.issued2012
dc.identifier.citationLorkiewicz W., Biologia wczesnorolniczych populacji ludzkich grupy brzesko-kujawskiej kultury lendzielskiej (4600-4000 BC), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012, doi: 10.18778/7525-727-4pl_PL
dc.identifier.isbn978-83-7525-727-4
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11089/30551
dc.descriptionDuża liczebność analizowanej serii szkieletowej grupy brzesko-kujawskiej kultury lendzielskiej z regionu Brześcia Kujawskiego i Osłonek pozwoliła na przedstawienie najpełniejszej do tej pory charakterystyki biologicznej ludności neolitycznej z obszaru Polski. Wybór poruszonych w opracowaniu problemów był zdeterminowany przede wszystkim głównymi kierunkami badań nad populacjami ludzkimi z okresu rewolucji neolitycznej. Użycie do analizy porównawczej serii szkieletowych reprezentujących populacje historyczne z regionu Brześcia Kujawskiego od wczesnego średniowiecza do XVIII wieku umożliwiło dodatkowo opis w dłuższej perspektywie czasu szeregu procesów dotyczących zmian cech biologicznych ludności neolitycznej, które do tej pory były zwykle rozpatrywane wyłącznie w odniesieniu do przełomowego okresu przejścia od łowiectwa i zbieractwa do gospodarki wytwórczej.pl_PL
dc.description.abstractThe paper discusses the results of an anthropological study of 183 Neolithic skeletons representing the Brześć Kujawski Group (GB-K) of the Lengyel Culture, dated to 4600–4000 BC. The paleodemographic analysis additionally includes data for three skeletons from the Linear Pottery Culture dated to 5400–4800 BC. The studied skeletal remains come from ten archeological sites explored in the years 1933–2008 (by the State Archaeological Museum in Warsaw during the interwar period and by the Archaeological and Ethnographic Museum in Łódź in 1976–2008). The sites are located in Brześć Kujawski (Sites 3 and 4), Osłonki (Site 1), Konary (Sites 1 and 1a), Miechowice (Sites 4 and 4a), Pikutkowo (Site 6a), Smólsk (Site 2) and Ludwinowo (Site 3). All of these sites are situated in a relatively small area of Kujawy with a diameter of about 20 km. Taking into consideration the substantial cultural, spatial, and (in Neolithic terms) chronological homogeneity of the sites, this material may be treated for the purposes of bioarchaeological research as representing one biological population. The discussed skeletal series constitute the oldest collection of this magnitude coming from Poland. Due to the size of the collection and thanks to the very good preservation of some of the skeletons (especially from the Brześć Kujawski sites) and the wealth of background archaeological data, the skeletal series analyzed in this work are of exceptional value not only in Poland but also in Europe.pl_PL
dc.description.sponsorshipUdostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.pl_PL
dc.language.isoplpl_PL
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiegopl_PL
dc.rightsAttribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe*
dc.rights.urihttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/*
dc.subjectneolitpl_PL
dc.subjectbioarcheologiapl_PL
dc.subjectkultura lendzielskapl_PL
dc.subjectgrupa brzesko-kujawskapl_PL
dc.subjectpopulacje wczesnorolniczepl_PL
dc.titleBiologia wczesnorolniczych populacji ludzkich grupy brzesko-kujawskiej kultury lendzielskiej (4600-4000 BC)pl_PL
dc.title.alternativeBiology of early agricultural human populations of the Brześć Kujawski Group of the Lengyel Culture (4600–4000 BC)pl_PL
dc.typeBookpl_PL
dc.page.number240pl_PL
dc.contributor.authorAffiliationUniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra Antropologiipl_PL
dc.referencesAcsádi G., Nemeskéri J. 1970. History of human life span and mortality. Akadémiai Kiadó, Budapest.pl_PL
dc.referencesAhlström T. 1995. Neolithization and physical anthropology with regard to the Scandinavian peninsula. Homo 45: 257–267.pl_PL
dc.referencesAlexandersen V. 1988. The Late-Mesolithic dentition in southern Scandinavia. Rivista di Antropologia 66 (Suppl.): 191–204.pl_PL
dc.referencesAlfonso M. P., Thompson J. L., Standen V. G. 2005. Reevaluating Harris lines – a comparison between Harris lines and enamel hypoplasia. Coll. Anthropol. 29: 393–408.pl_PL
dc.referencesAlfonso-Durruty M. P. 2011. Experimental assessment of nutrition and bone growth’s velocity effects on Harris lines formation. Am. J. Phys. Anthropol. 145: 169–180.pl_PL
dc.referencesAlt K. W., Pichler S. L. 1998. Artificial modifications of human teeth, [w:] Alt K. W., Rösing F. W., Teschler-Nicola M. (red.), Dental anthropology. Fundamentals, limits, and prospects. Wien, Springer Verlag, s. 247–276.pl_PL
dc.referencesAmmerman A. J., Cavalli-Sforza L. L. 1984. The Neolithic transition and the genetics of populations in Europe. Princeton University Press, Princeton, New Jersey.pl_PL
dc.referencesAmmerman A. J., Pinhasi R., Bánffy E. 2006. Comment on “Ancient DNA from the first European farmers in 7500-year-old Neolithic sites”. Science 312: 1875a.pl_PL
dc.referencesAnders A., Nagy E. G. 2007. Late Neolithic burial rites at the site of Polgár-Csőszhalomdűlő, [w:] Kozłowski J. K., Raczky P. (red.), The Lengyel, Polgár and related cultures in the middle/late Neolithic in central Europe. Polska Akademia Umiejętności, Kraków, s. 83–96.pl_PL
dc.referencesArjamaa O., Vuorisalo T. 2010. Gene-culture coevolution and human diet. Am. Sci. 98(2): 140–147.pl_PL
dc.referencesArmelagos G. J., Goodman A. H., Jacobs K. H. 1991. The origins of agriculture: population growth during a period of declining health. Popul. Environ. 13: 9–22.pl_PL
dc.referencesArmelagos G. J., Harper K. N. 2005. Genomics at the origins of agriculture. Evol. Anthropol. 14: 109–121.pl_PL
dc.referencesAufderheide A. C. 1989. Chemical analysis of skeletal remains, [w:] İşcan M. Y., Kennedy K. A. R. (red.), Reconstruction of life from the skeleton, New York, Wiley-Liss, s. 237–260.pl_PL
dc.referencesBach H. 1965. Zur Berechnung der Körperhöhe aus den langen Gliedmassenknochen weiblicher Skelette. Anthrop. Anz. 20: 12–21.pl_PL
dc.referencesBach A. 1978. Neolithische Populationen im Mittelelbe-Saale-Gebiet. Weimarer Monographien zur Ur- und Frühgeschichte, Weimar.pl_PL
dc.referencesBach A. 1993. Die Bevölkerung Mitteleuropas vom Mesolithikum bis in die Latènzeit aus anthropologischer Sicht. Alt-Thüringen. Jahresschrift des Thüringischen Landesamtes für Archäologische Denkmalpflege, Band 27. Stuttgart.pl_PL
dc.referencesBalaresque P., Bowden G. R., Adams S. M., Leung H.-Y., King T. E., Rosser Z. H., Goodwin J., Moisan J.-P., Richard C., Millward A., Demaine A. G., Barbujani G., Previdere C., Wilson I. J., Tyler-Smith C., Jobling M. A. 2010. A predominantly Neolithic origin for European paternal lineages. PLoS Biology, Jan 19; 8(1): e1000285.pl_PL
dc.referencesBarbujani G., Bertorelle G. 2001. Genetics and the population history of Europe. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 98(1): 22–25.pl_PL
dc.referencesBarbujani G., Chikhi L. 2006. DNAs from the European Neolithic. Heredity 97: 84–85.pl_PL
dc.referencesBelle E. M. S., Landry P.-A., Barbujani G. 2006. Origins and evolution of the Europeans’ genome: evidence from multiple microsatellite loci. Proceedings of the Royal Society B 273: 1595–1602.pl_PL
dc.referencesBender A. 1978. Gatherer-hunter to farmer: a social perspective. World Archaeology 10: 204–220.pl_PL
dc.referencesBennike P. 1993. The people, [w:] Hvass S., Storgaard B. (red.), Digging into the past: 25 years of Danish archaeology. Universitetsforlag, Aarhus, s. 34–39.pl_PL
dc.referencesBennike P., Alexandersen V. 2002. Population plasticity in Stone Age Denmark, [w:] Fischer A., Kristiansen K. (red.), The neolithization of Denmark. 150 years of debate. Dorset, s. 289–302.pl_PL
dc.referencesBentley R. A., Chikhi L., Price D. T. 2003a. The Neolithic transition in Europe: comparing broad scale genetic and local scale isotopic evidence. Antiquity 77: 63–66.pl_PL
dc.referencesBentley R. A., Krause R., Price T. D., Kaufmann B. 2003b. Human mobility at the early Neolithic settlement of Vaihingen, Germany: evidence from strontium isotope analysis. Archaeometry 45(3): 471–486.pl_PL
dc.referencesBentley R. A., Price D. T., Lüning J., Gronenborn D., Wahl J., Fullagar P. D. 2002. Prehistoric migrations in Europe: strontium isotope analysis of early Neolithic skeletons. Curr. Anthropol. 43(5): 799–804.pl_PL
dc.referencesBentley R. A., Price D. T., Stephan E. 2004. Determining the ‘local’ 87Sr/86Sr range for archaeological skeletons: a case study from Neolithic Europe. J. Archaeol. Sci. 31: 365–375.pl_PL
dc.referencesBergman P. 1986. Częstość występowania wybranych cech niemetrycznych czaszki w zależności od cribra orbitalia i wyposażenia grobów. Przegl. Antrop. 52: 102 –112.pl_PL
dc.referencesBieniek A. 2002. Archaeobotanical analysis of some early Neolithic settlements in the Kujawy region, central Poland, with potential plant gathering activities emphasised. Veget. Hist. Archaeobot. 11: 33–40.pl_PL
dc.referencesBinford L. R. 1968. Post-Pleistocene adaptations, [w:] Binford S., Binford L. R. (red.), New perspectives in archaeology. Aldine, Chicago, s. 313–341.pl_PL
dc.referencesBlankholm H. P. 2008. Southern Scandinavia, [w:] Bailey S., Spikins P. (red.), Mesolithic Europe. Cambridge University Press, Cambridge, s. 107–131.pl_PL
dc.referencesBoas F. 1912. Changes in the bodily form of descendants of immigrants. Am. Anthropol. 14:530–562.pl_PL
dc.referencesBocquet-Appel J.-P. 2002. Paleoanthropological traces of a Neolithic demographic transition. Curr. Anthropol. 43(4): 637–650.pl_PL
dc.referencesBocquet-Appel J.-P. 2004. Comments. Curr. Anthropol. Supplement 45: 75–76.pl_PL
dc.referencesBocquet-Appel J.-P. 2009. The demographic impact of the agricultural system in human history. Curr. Anthropol. 50(5): 657–660.pl_PL
dc.referencesBocquet-Appel J.-P., Dubouloz J. 2004. Expected palaeoanthropological and archaeological signal from a Neolithic demographic transition on a worldwide scale. Documenta Praehistorica 31: 25–33.pl_PL
dc.referencesBocquet-Appel J.-P., Masset C. 1977. Estimateurs en paléodémographie. L’Homme 17(4): 65–90.pl_PL
dc.referencesBocquet-Appel J.-P., Naji S. 2006. Testing the hypothesis of a worldwide Neolithic demographic transition. Curr. Anthropol. 47(2): 341–365.pl_PL
dc.referencesBogucki P. 1982. Early Neolithic subsistence and settlement in the Polish Lowlands. BAR International Series 150. Oxford.pl_PL
dc.referencesBogucki P. 1998. Holocene climatic variability and early agriculture in temperate Europe: the case of northern Poland, [w:] Zvelebil M., Dennell R., Domańska L. (red.), Harvesting the sea, farming the forest: the emergence of Neolithic societies in the Baltic region and adjacent areas. Sheffield Academic Press, Sheffield, s. 77–85.pl_PL
dc.referencesBogucki P. 1999. The origins of human society. Blackwell Publishers Inc., Oxford.pl_PL
dc.referencesBogucki P. 2000. How agriculture came to north-central Europe, [w:] Price T. D. (red.), Europe's first farmers. Cambridge University Press, Cambridge, s. 197–218.pl_PL
dc.referencesBogucki P. 2006. Critical data for understanding early central European farmers, [w:] Lozny L. R. (red.), Landscapes under pressure. Theory and practice of cultural heritage research and preservation. Springer, New York, s. 135–147.pl_PL
dc.referencesBogucki P. 2008. Animal exploitation by the Brześć Kujawski Group in the Brześć Kujawski and Osłonki region, [w:] Grygiel R., The Neolithic and Early Bronze Age in the Brześć Kujawski and Osłonki region. Wydawnictwo Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego, Łódź, s. 1581–1704.pl_PL
dc.referencesBogucki P. 2011. How wealth happened in Neolithic Central Europe. J. World Prehist. 24: 107–115.pl_PL
dc.referencesBorgognini Tarli S. M., Repetto E. 1986. Methodological considerations on the study of sexual dimorphism in past human populations. Hum. Evol. 1(1): 51–66.pl_PL
dc.referencesBrace C. L., Seguchi N., Quintyn C. B., Fox S. C., Nelson R., Manolis S. K., Qifeng P. 2006. The questionable contribution of the Neolithic and the Bronze Age to European craniofacial form. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 103(1): 242–247.pl_PL
dc.referencesBramanti B. 2008. Ancient DNA: genetic analysis of aDNA from sixteen skeletons of the Vedrovice collection. Anthropologie 46(2–3): 153–160.pl_PL
dc.referencesBramanti B., Thomas M. G., Haak W., Unterlaender M., Jores P., Tambets K., Antanaitis- Jacobs I., Haidle M. N., Jankauskas R., Kind C.-J., Lueth F., Terberger T., Hiller J., Matsumura S., Forster P., Burger J. 2009. Genetic discontinuity between local hunter-gatherers and central Europe's first farmers. Science 326: 137–140.pl_PL
dc.referencesBräuer G. 1988. Osteometrie, [w:] Knußmann R. (red.), Anthropologie. Handbuch der vergleichenden Biologie des Menschen. Gustav Fischer, Stuttgart-New York, s. 160–232.pl_PL
dc.referencesBreitinger E. 1937. Zur Berechnung der Körperhöhe aus den langen Gliedmassenknochen. Anthrop. Anz. 14: 249–274.pl_PL
dc.referencesBrothwell D. R. 1981. Digging up bones. Cornell University Press, New York.pl_PL
dc.referencesBuikstra J. E., Konigsberg L. W., Bullington J. 1986. Fertility and the development of agriculture in the prehistoric Midwest. Am. Antiq. 51(3): 528–546.pl_PL
dc.referencesBurger J., Kirchner M., Bramanti B., Haak W., Thomas M. G. 2007. Absence of the lactase-persistence-associated allele in early Neolithic Europeans. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 104(10): 3736–3741.pl_PL
dc.referencesBurger J., Thomas M. G. 2011. The palaeopopulationgenetics of humans, cattle and dairying in Neolithic Europe, [w:] Pinhasi R., Stock J. T. (red.), Human bioarchaeology of the transition to agriculture. Wiley-Blackwell, Singapore, s. 371–384.pl_PL
dc.referencesBurton J. 2008. Bone chemistry and trace element analysis, [w:] Katzenberg M. A., Saunders S. R. (red.), Biological anthropology of the human skeleton, wyd. 2. Wiley-Liss, New Jersey, s. 443–460.pl_PL
dc.referencesButrimas A., Jankauskas R. 1998. Mesolithic and Neolithic graves in Lithuania: data on the transition from foraging to food production, [w:] Zvelebil M., Dennel R. (red.), Harvesting the sea, farming the forest. The emergence of Neolithic societies in the Baltic region. Sheffield Academic Press, Sheffield, s. 219–224.pl_PL
dc.referencesByers S. 1991. Technical note: calculation of age at formation of radiopaque transverse lines. Am. J. Phys. Anthropol. 85: 339–343.pl_PL
dc.referencesCaldararo N. 2011. On the use of contemporary “hunters and gatherers” as models for prehistoric patterns of wealth distribution. Curr. Anthropol. 52(2): 265.pl_PL
dc.referencesCalgano J. M. 1986. Dental reduction in post-pleistocene Nubia. Am. J. Phys. Anthropol. 70: 349–363.pl_PL
dc.referencesCanci A., Minozzi S., Borgognini Tarli S. M. 1996. New evidence of tuberculous spondylitis from Neolithic Liguria. Int. J. Osteoarch. 6: 497–501.pl_PL
dc.referencesCarbonell V. M. 1963. Variations in the frequency of shovel-shaped incisors in different populations, [w:] Brothwell D. R. (red.), Dental anthropology. New York, Pergamon Press, s. 211–234.pl_PL
dc.referencesCardoso H. F. V., Gomes J. E. A. 2009. Trends in adult stature of peoples who inhabited the modern Portuguese territory from the Mesolithic to the late 20th century. Int. J. Osteoarch. 19: 711–725.pl_PL
dc.referencesCarlson D., Armelagos G., van Gerven D. 1974. Factors influencing the etiology of cribra orbitalia in prehistoric Nubia. J. Hum. Evol. 3: 405–410.pl_PL
dc.referencesCasalottif R., Simoni L., Belledi M., Barbujani G. 1999. Y-chromosome polymorphisms and the origins of the European gene pool. Proc. R. Soc. B 266: 1959–1965.pl_PL
dc.referencesCaselitz P. 1998. Caries – ancient plague of humankind, [w:] Alt K. W., Rösing F. W., Teschler-Nicola M. (red.), Dental anthropology. Fundamentals, limits, and prospects. Wien, Springer Verlag, s. 203–226.pl_PL
dc.referencesCassidy C. M. 1984. Skeletal evidence for prehistoric subsistence adaptation in the central Ohio River valley, [w:] Cohen M. N., Armelagos G. J. (red.), Paleopathology at the origins of agriculture. Academic Press, Orlando, s. 307–345.pl_PL
dc.referencesCavalli-Sforza L. L. 2003. Returning to the Neolithic transition in Europe, [w:] Ammerman A. J., Biagi P. (red.), The widening harvest. The Neolithic transition in Europe: looking back, looking forward. Archaeological Institute of America, Boston, s. 297–313.pl_PL
dc.referencesCavalli-Sforza L. L., Minch E. 1997. Letters to the Editor: Paleolithic and Neolithic lineages in the European mitochondrial gene pool. Am. J. Hum. Genet. 61: 247 –251.pl_PL
dc.referencesČesnys G., Butrimas A. 2009. Reinventing Mesolithic skulls in Lithuania: Donkalnis and Spiginas sites. Acta Medica Lituanica 16(1–2): 1–8.pl_PL
dc.referencesChamberlain A. 2006. Demography in archaeology. Cambridge University Press, Cambridge.pl_PL
dc.referencesChilde V. G. 1925. The dawn of European civilization. Kegan Paul, London.pl_PL
dc.referencesChilde V. G. 1936. Man makes himself. Watts, London.pl_PL
dc.referencesChikhi L., Destro-Bisol G., Bertorelle G., Pascali V., Barbujani G. 1998. Clines of nuclear DNA markers suggest a largely Neolithic ancestry of the European gene pool. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 95: 9053–9058.pl_PL
dc.referencesChikhi L., Nichols R. A., Barbujani G., Beaumont M. A. 2002. Y genetic data support the Neolithic demic diffusion model. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 99(17): 11008–11013.pl_PL
dc.referencesCieślik J., Drozdowska M., Malinowski A. 1989. Rozwój cech morfologicznych i proporcji ciała, [w:] Malinowski A., Strzałko J., Antropologia. PWN, Warszawa-Poznań, s. 491–510.pl_PL
dc.referencesCieślik J., Kaczmarek M., Kaliszewska-Drozdowska M. D. 1994. Dziecko poznańskie ’90. Wzrastanie, dojrzewanie, normy i metody oceny rozwoju. Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań.pl_PL
dc.referencesClark G. A., Neeley M. 1987. Social differentiation in European Mesolithic burial data, [w:] Rowley-Conwy P., Zvelebil M., Blankholm H. P. (red.), Mesolithic northwest Europe: recent trends. University of Sheffield Press, Sheffield, s. 121–127pl_PL
dc.referencesCohen M. N. 1977. The food crisis in prehistory. Overpopulation and the origins of agriculture. Yale University Press, New Haven.pl_PL
dc.referencesCohen M. N. 1989. Health and the rise of civilization. Yale University Press, New Haven.pl_PL
dc.referencesCohen M. N. 2009. Introduction: rethinking the origins of agriculture. Curr. Anthropol. 50(5): 591–595.pl_PL
dc.referencesCohen M. N., Armelagos G. J. (red.). 1984. Paleopathology at the origins of agriculture. Academic Press, Orlando.pl_PL
dc.referencesCohen M. N., Crane-Kramer G. M. M. (red.). 2007. Ancient health: skeletal indicators of agricultural and economic intensification. University Press of Florida, Gainesville.pl_PL
dc.referencesConstandse-Westermann T. S., Newell R. R. 1989. Limb lateralization and social stratification in western European Mesolithic societies, [w:] Hershkovitz I. (red.), People and culture in change. Proceedings of the second symposium on Upper Palaeolithic, Mesolithic and Neolithic populations of Europe and the Mediterranean Basin. BAR International Series 508, s. 405–433.pl_PL
dc.referencesCook D. C. 1984. Subsistence and health in the lower Illinois valley: osteological evidence, [w:] Cohen M. N., Armelagos G. J. (red.), Paleopathology at the origins of agriculture. Academic Press, Orlando, s. 235–269.pl_PL
dc.referencesCoppa A., Cucina A., Lucci M., Mancinelli D., Vargiu R. 2007. Origins and spread of agriculture in Italy: a nonmetric dental analysis. Am. J. Phys. Anthropol. 133: 918–930.pl_PL
dc.referencesCramon-Taubadel N., Pinhasi R. 2011. Craniometric data support a mosaic model of demic and cultural Neolithic diffusion to outlying regions of Europe. Proc. R. Soc. B. 278 (1720): 2874–2880.pl_PL
dc.referencesCzekaj-Zastawny A. (red.). 2009. Obrządek pogrzebowy kultur pochodzenia naddunajskiego w neolice Polski południowo-wschodniej (5600/5500–2900 BC). Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, Kraków.pl_PL
dc.referencesCzerniak L. 1994. Wczesny i środkowy okres neolitu na Kujawach 5400–3650 p.n.e. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Poznań.pl_PL
dc.referencesDahlberg A. A. 1963. Dental evolution and culture. Hum. Biol. 35: 237–249.pl_PL
dc.referencesDeguilloux M.-F., Soler L., Pemonge M.-H., Scarre C., Joussaume R., Laporte L. 2011. News from the West: ancient DNA from a French megalithic burial chamber. Am. J. Phys. Anthropol. 144: 108–118.pl_PL
dc.referencesDiamond J. 1987. The worst mistake in the history of the human race. Discover Magazine, May 1987, s. 64–66.pl_PL
dc.referencesDočkalová M. 2008. Anthropology of the Neolithic population from Vedrovice (Czech Republic). Anthropologie 46(2–3): 239–315.pl_PL
dc.referencesDočkalová M., Čižmar Z. 2008. Neolithic settlement burials of adult and juvenile individuals in Moravia, Czech Republic. Anthropologie 46(1): 37–76.pl_PL
dc.referencesDomańska L. 1990. Kaukasko-nadczarnomorskie wzorce kulturowe w rozwoju późnomezolitycznych społeczeństw niżu strefy pogranicza Europy wschodniej i środkowej. Inowrocław.pl_PL
dc.referencesDownar-Zapolska M. 2006. Związek między obliteracją szwów czaszkowych a wiekiem kalendarzowym osobnika. Praca magisterska wykonana w Katedrze Antropologii UŁ.pl_PL
dc.referencesDupanloup I., Bertorelle G., Chikhi L., Barbujani G. 2004. Estimating the impact of prehistoric admixture on the genome of Europeans. Mol. Biol. Evol. 21(7): 1361–1372.pl_PL
dc.referencesDürrwächter C., Craig O. E., Collins M. J., Burger J., Alt K. W. 2006. Beyond the grave: variability in Neolithic diets in Southern Germany. J. Archaeol. Sci. 33: 39–48.pl_PL
dc.referencesDzierżykraj-Rogalski T. 1949a. Kości człowieka neolitycznego z cmentarzyska kultury czasz lejowatych w Lesie Stockim (pow. Puławy). Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska 4(2): 195–206.pl_PL
dc.referencesDzierżykraj-Rogalski T. 1949b. Analiza anatomiczno-antropologiczna kości człowieka neolitycznego z Poniatówki. Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska 4(27): 443–490.pl_PL
dc.referencesDzierżykraj-Rogalski T. 1958. Crania et alia ossa polonica. Cmentarzysko neolityczne w Stoku i Lesie Stockim. Mat. i Prace Antropol. 30: 1–70.pl_PL
dc.referencesEaton S. B., Konner M., Shostak M. 1988. Stone Agers in the fast lane: chronic degenerative diseases in evolutionary perspective. Q. Rev. Biol. 69: 353–367.pl_PL
dc.referencesy’Edynak G. 1989. Yugoslav Mesolithic dental reduction. Am. J. Phys. Anthropol. 78: 17 –36.pl_PL
dc.referencesy'Edynak G., Fleisch S. 1983. Microevolution and biological adaptability in the transition from food-collecting to food-producing in the Iron Gates of Yugoslavia. J. Hum. Evol. 12: 279–296.pl_PL
dc.referencesEl-Najjar M. Y., Ryan D. J., Turner C. G. II, Lozoff B. 1976. The etiology of porotic hyperostosis among the prehistoric and historic Anasazi Indians of the southwestern U.S. Am. J. Phys. Anthropol. 44: 477–488.pl_PL
dc.referencesErdal Y. S., Duyar İ. 1999. Brief communication: a new correction procedure for calibrating dental caries frequency. Am. J. Phys. Anthropol. 108: 237–240.pl_PL
dc.referencesÉry K. 1998. Length of limb bones and stature in ancient populations in the Carpathian Basin. Humanobiologia Budapestinensis 26: 1–86.pl_PL
dc.referencesEshed V., Galili E. 2011. Palaeodemography of southern Levantine Pre-Pottery Neolithic populations: regional and temporal perspectives, [w:] Pinhasi R., Stock J. T. (red.), Human bioarchaeology of the transition to agriculture. Wiley-Blackwell, Singapore, s. 403–428.pl_PL
dc.referencesEshed V., Gopher A., Gage T. B., Hershkovitz I. 2004. Has the transition to agriculture reshaped the demographic structure of prehistoric populations? New evidence from the Levant. Am. J. Phys. Anthropol. 124: 315–329.pl_PL
dc.referencesEshed V., Gopher A., Hershkovitz I. 2006. Tooth wear and dental pathology at the advent of agriculture: new evidence from the Levant. Am. J. Phys. Anthropol. 130: 145–159.pl_PL
dc.referencesEshed V., Gopher A., Pinhasi R., Hershkovitz I. 2010. Paleopathology and the origin of agriculture in the Levant. Am. J. Phys. Anthropol. 143: 121–133.pl_PL
dc.referencesFix A. G. 1996. Gene frequency clines in Europe: demic diffusion or natural selection? J. Roy. Anthrop. Inst. 2: 625–643.pl_PL
dc.referencesFormicola V. 1987. Neolithic transition and dental changes: the case of an Italian site. J. Hum. Evol. 16: 231–239.pl_PL
dc.referencesFormicola V. 1993. Stature reconstruction from long bones in ancient population samples: an approach to the problem of its reliability. Am. J. Phys. Anthropol. 90: 351–358.pl_PL
dc.referencesFormicola V., Franceschi M. 1996. Regression equations for estimating stature from long bones of early Holocene European samples. Am. J. Phys. Anthropol. 100: 83–88.pl_PL
dc.referencesFormicola V., Giannecchini M. 1999. Evolutionary trends of stature in Upper Paleolithic and Mesolithic Europe. J. Hum. Evol. 36: 319–333.pl_PL
dc.referencesFrayer D. W. 1977. Metric dental change in the European Upper Paleolithic and Mesolithic. Am. J. Phys. Anthropol. 46: 109–120.pl_PL
dc.referencesFrayer D. W. 2004. The dental remains from Krškany (Slovakia) and Vedrovice (Czech Republic). Anthropologie 42(1): 71–103.pl_PL
dc.referencesFully G. 1956. Une nouvelle méthode de détermination de la taille. Ann. Méd. Légale 35: 266–273.pl_PL
dc.referencesGabałówna L. 1966. Ze studiów nad grupą brzesko-kujawską kultury lendzielskiej. Brześć Kujawski – stanowisko 4. Acta Archaeologica Lodziensia 14. Łódź.pl_PL
dc.referencesGage T. B. 2005. Are modern environments really bad for us? Revisiting the demographic and epidemiologic transitions. Yearb. Phys. Anthropol. 48: 96–117.pl_PL
dc.referencesGage T. B., DeWitte S. 2009. What do we know about the agricultural demographic transition? Curr. Anthropol. 50(5): 649–655.pl_PL
dc.referencesGaleta P., Sládek V., Sosna D., Bruzek J. 2011. Modeling Neolithic dispersal in Central Europe: demographic implications. Am. J. Phys. Anthropol. 146: 104–115.pl_PL
dc.referencesGałasińska-Pomykoł I., Szewko-Szwaykowska I. 1967. Analiza antropologiczna szczątków kostnych z Mierzanowic. Mat. Pr. Antrop. 74: 217–244.pl_PL
dc.referencesGarłowska E. 2000. Ludność neolityczna kultury lendzielskiej z Osłonek koło Włocławka. Charakterystyka biologiczna. Praca doktorska wykonana w Katedrze Antropologii UŁ (maszynopis).pl_PL
dc.referencesGarłowska E. 2001. Disease in the Neolithic population of the Lengyel Culture (4300 –4000 B.C.) from the Kujawy region in north-central Poland. Z. Morph. Anthrop. 83(1): 43–57.pl_PL
dc.referencesGarrido-Pena R. 2006. Transegalitarian societies: an ethnoarchaeological model for the analysis of Copper Age Bell Beaker using groups in Central Iberia, [w:] Díaz-del- Río P., Sanjuán L. G. (red.), Social inequality in Iberian Late Prehistory. BAR International Series 1525: 81–96.pl_PL
dc.referencesGerhards G. 2005. Secular variations in the body stature of the inhabitants of Latvia (7th millennium BC – 20th c. AD). Acta Medica Lituanica 12: 33–39.pl_PL
dc.referencesGilman A. 1981. The development of social stratification in Bronze Age Europe. Curr. Anthropol. 22(1): 1–23.pl_PL
dc.referencesGkiasta M., Russel T., Shennan S., Steele J. 2003. Neolithic transition in Europe: the radiocarbon record revisited. Antiquity 77: 45–62.pl_PL
dc.referencesGleń E. 1979. Analiza antropologiczna materiałów kostnych z cmentarzyska kultury ceramiki sznurowej w Koniuszy, woj. Kraków. Sprawozdania Archeol. 31: 79–90.pl_PL
dc.referencesGleń-Haduch E. 1995. Ocena stanu biologicznego populacji neolitycznych i wczesnobrązowych z Wyżyny Małopolskiej. Zeszyty Nauk. UJ, 41: 115–139.pl_PL
dc.referencesGleń-Haduch E., Szostek K., Głąb H. 1997. Cribra orbitalia and trace element content in human teeth from Neolithic and Early Bronze Age graves in southern Poland. Am. J. Phys. Anthropol. 103: 201–207.pl_PL
dc.referencesGładykowska-Rzeczycka J. 1973. Próba przedstawienia problematyki paleodemograficznej na terenie Polski od czasów najdawniejszych do V w. n.e. Archeologia Polski 18(2): 279–327.pl_PL
dc.referencesGoodman A. H., Armelagos G. J. 1988. Childhood stress, cultural buffering, and decreased longevity in a prehistoric population. Am. Anthropol. 90: 936–944.pl_PL
dc.referencesGoodman A. H., Armelagos G. J. 1989. Infant and childhood morbidity and mortality risks in archaeological populations. World Archaeology 21: 225–243.pl_PL
dc.referencesGoodman A. H., Armelagos G. J., Rose J. C. 1980. Enamel hypoplasias as indicators of stress in three prehistoric populations from Illinois. Hum. Biol. 52(3): 515–528.pl_PL
dc.referencesGoodman A. H., Lallo J., Armelagos G. J., Rose J. C. 1984. Health changes at Dickson Mounds, Illinois (A.D. 950–1300), [w:] Cohen M. N., Armelagos G. J. (red.), Paleopathology at the origins of agriculture. Academic Press, Orlando, s. 271–305.pl_PL
dc.referencesGoodman A. H., Martin D. L., Armelagos G. J. 1984. Indications of stress from bone and teeth, [w:] Cohen M. N., Armelagos G. J. (red.), Paleopathology at the origins of agriculture. Academic Press, Orlando, s. 13–49.pl_PL
dc.referencesGoodman A. H., Rose J. C. 1990. The assessment of systemic physiological perturbations from developmental defects of enamel and histological structures. Yearb. Phys. Anthropol. 33: 59–110.pl_PL
dc.referencesGoodman A. H., Song R.-J. 1999. Sources of variation in estimated ages at formation of linear enamel hypoplasias, [w:] Hoppa R. D., Fitzgerald C. M. (red.), Human growth in the past. Studies from bone and teeth. Cambridge University Press, Cambridge, s. 210–240.pl_PL
dc.referencesGóralski A. 1987. Metody opisu i wnioskowania statystycznego w psychologii i pedagogice. PWN, Warszawa.pl_PL
dc.referencesGrygiel R. 1976. Osady kultury ceramiki wstęgowej rytej w Brześciu Kujawskim koło Włocławka. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria archeologiczna 23: 5–114.pl_PL
dc.referencesGrygiel R. 1986. The household cluster as a fundamental social unit of the Lengyel Culture in the Polish Lowlands. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 31: 43–270.pl_PL
dc.referencesGrygiel R. 2004. The Neolithic and Early Bronze Age in the Brześć Kujawski and Osłonki region. Vol. I. Early Neolithic. Linear Pottery Culture. Wydawnictwo Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego, Łódź.pl_PL
dc.referencesGrygiel R. 2008. The Neolithic and Early Bronze Age in the Brześć Kujawski and Osłonki region. Vol. II. Middle Neolithic. The Brześć Kujawski Group of the Lengyel Culture. Wydawnictwo Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego, Łódź.pl_PL
dc.referencesGrygiel R., Bogucki P. 1981. Early Neolithic sites at Brześć Kujawski, Poland: preliminary report on the 1976–1979 excavations. J. Field Archaeol. 8(1): 9–27.pl_PL
dc.referencesGrygiel R., Bogucki P. 1986. Early Neolithic sites at Brześć Kujawski, Poland: preliminary report on the 1980–1984 excavations. J. Field Archaeol. 13(2): 121–137.pl_PL
dc.referencesGrygiel R., Bogucki P. 1997. Early farmers in north-central Europe: 1989–1994 excavations at Osłonki, Poland. J. Field Archaeol. 24(2): 161–178.pl_PL
dc.referencesGuagliardo M. F. 1982. Tooth crown size differences between age groups: a possible new indicator of stress in skeletal samples. Am. J. Phys. Anthropol. 58(4): 383–389.pl_PL
dc.referencesHaak W., Forster P., Bramanti B., Matsumura S., Brandt G., Tänzer M., Villems R., Renfrew C., Gronenborn D., Alt K. W., Burger J. 2005. Ancient DNA from the first European farmers in 7500-year-old Neolithic sites. Science 310: 1016–1018.pl_PL
dc.referencesHaduch E. 1997. Ludność kultury mierzanowickiej z Szarbi, woj. kieleckie na tle populacji środkowoeuropejskich z wczesnego okresu epoki brązu. Wyd. PiT, Kraków.pl_PL
dc.referencesHaduch E. 1999. Szkielety z cmentarzyska kultury ceramiki sznurowej w Łękawie, woj. świętokrzyskie – analiza antropologiczna. Sprawozdania Archeol. 51: 181–189.pl_PL
dc.referencesHaduch E. 2003. Szkielet z grobu kultury ceramiki sznurowej w Smrokowie, woj. małopolskie. Analiza antropologiczna. Sprawozdania Archeol. 55: 137–143.pl_PL
dc.referencesHaduch E. 2004. Szkielety z cmentarzyska kultury ceramiki sznurowej w Zielonej, gm. Koniusza, woj. małopolskie – analiza antropologiczna. Sprawozdania Archeol. 56: 364–366.pl_PL
dc.referencesHaduch E., Szczepanek A. 2004. Analiza antropologiczna szkieletów kultury lubelskowołyńskiej z Książnic, st. 2, gm. Pacanów, pow. Busko Zdrój. Sprawozdania Archeol. 56: 266–270.pl_PL
dc.referencesHaeussler A. M., Turner II C. G. 1992. The dentition of Soviet Central Asians and the quest for New World ancestors. J. Hum. Ecol. Special Issue 2: 273–297.pl_PL
dc.referencesHarding R. M., Rösing F. W., Sokal R. R. 1990. Cranial measurements do not support Neolithization of Europe by demic expansion. Homo 40(1–2): 45–58.pl_PL
dc.referencesHassan F. 1981. Demographic archaeology. Academic Press, New York.pl_PL
dc.referencesHayden B. 1990. Nimrods, piscators, pluckers, and planters: the emergence of food production. J. Anthropol. Archaeol. 9: 31–69.pl_PL
dc.referencesHayden B. 2001. The dynamics of wealth and poverty in the transegalitarian societies of Southeast Asia. Antiquity 75: 571–581.pl_PL
dc.referencesHengen O. P. 1971. Cribra orbitalia: pathogenesis and probable etiology. Homo 22: 57–76.pl_PL
dc.referencesHenneberg M. 1977. Proportion of dying children in paleodemographical studies: estimation by guess or by methodical approach. Przegl. Antrop. 43(1): 105–114.pl_PL
dc.referencesHenneberg M. 1989. Ilościowy opis stanu i dynamiki populacji ludzkich, [w:] Malinowski A., Strzałko J. (red.), Antropologia. PWN, Warszawa-Poznań, s. 228–254.pl_PL
dc.referencesHenneberg M., Kaczmarek M., Szymandera W. 1982. Charakterystyka grupy ludności kultury amfor kulistych, na podstawie analizy szczątków kostnych z Chodzieży. Przegl. Antrop. 48 (1–2): 131–143.pl_PL
dc.referencesHenneberg M., Ostoja-Zagórski J., Piontek J., Strzałko J. 1975. Główne założenia teoretyczno-metodyczne oraz możliwości badań biologii populacji pradziejowych w Europie Środkowej. Przegl. Archeol. 23: 187–231.pl_PL
dc.referencesHenneberg M., Piontek J. 1975. Biological state index of human groups. Przegl. Antrop. 41: 191–201.pl_PL
dc.referencesHenneberg M., Wrzesińska A., Brodnicka J. 1984. Materiały szkieletowe z cmentarzyska (XIII–XVIII w.) przy kościele św. Leonarda w Lubiniu, gmina Krzywiń. Opracowanie wstępne. Przegl. Antrop. 50(2): 365–379.pl_PL
dc.referencesHillson S. 1996. Dental anthropology. Cambridge University Press, Cambridge.pl_PL
dc.referencesHolliday T. W. 1997. Body proportions in Late Pleistocene Europe and modern human origins. J. Hum. Evol. 32: 423–447.pl_PL
dc.referencesHoppa R. D. 1992. Evaluating human skeletal growth: an Anglo-Saxon example. Int. J. Osteoarch. 2: 275–288.pl_PL
dc.referencesHuss-Ashmore R., Goodman A. H., Armelagos G. J. 1982. Nutritional inference from paleopathology, [w:] Schiffer M. B. (red.), Advances in archaeological method and theory. Academic Press, New York, s. 395–474.pl_PL
dc.referencesİşcan M. Y. (red.). 1989. Age markers in the human skeleton. Charles C Thomas, Springfield.pl_PL
dc.referencesJackes M. 1994. Birth rates and bones, [w:] Herring A., Chan L. (red.), Strength in diversity: a reader in physical anthropology. Canadian Scholars’ Press, Toronto, s. 155–185.pl_PL
dc.referencesJackes M., Lubell D., Meiklejohn Ch. 1997a. Healthy but mortal: human biology and the first farmers of Western Europe. Antiquity 71: 639–658.pl_PL
dc.referencesJackes M., Lubell D., Meiklejohn Ch. 1997b. On physical anthropological aspects of the Mesolithic-Neolithic transition in the Iberian peninsula. Curr. Anthropol. 38: 839–846.pl_PL
dc.referencesJacobs K. 1992. Human population differentiation in the peri-Baltic Mesolithic: the odontometrics of Oleneostrovskii mogilnik (Karelia). Hum. Evol. 7(4): 33–48.pl_PL
dc.referencesJacobs K. 1993. Human postcranial variation in the Ukrainian Mesolithic-Neolithic. Curr. Anthropol. 34: 311–324.pl_PL
dc.referencesJacobs K. 1994. Human dento-gnathic metric variation in Mesolithic/Neolithic Ukraine: possible evidence of demic diffusion in the Dnieper Rapids region. Am. J. Phys. Anthropol. 95: 1–26.pl_PL
dc.referencesJacobs K. 1995. Returning to Oleni’ ostrov: social, economic, and skeletal dimensions of a boreal forest Mesolithic cemetery. J. Anthropol. Archaeol. 14: 359–403.pl_PL
dc.referencesJakab J. 1995. Anthropologische Charakteristik der Äneolithischen skelette aus Jelšovce, [w:] Pavúk J., Bátora J. (red.), Siedlung und Gräber der Ludanice-Gruppe in Jelšovce. Archaeologica Slovaca Monographiae, t. V, s. 151–193.pl_PL
dc.referencesJantz R. L., Hunt D. R., Meadows L. 1994. Maximum length of the tibia: how did Trotter measure it? Am. J. Phys. Anthropol. 93: 525–528.pl_PL
dc.referencesJantz R. L., Hunt D. R., Meadows L. 1995. The measure and mismeasure of the tibia: implications for stature estimation. J. Forensic Sci. 40: 758–761.pl_PL
dc.referencesJarošová I., Dočkalová M. 2008. Dental remains from the Neolithic settlements in Moravia, Czech Republic. Anthropologie 46(1): 77–101.pl_PL
dc.referencesJażdżewski K. 1938. Cmentarzyska kultury wstęgowej i związane z nimi ślady osadnictwa w Brześciu Kujawskim. Wiad. Archeol. 15: 1–105.pl_PL
dc.referencesJerszyńska B. 2004. Procesy wzrastania i rozwoju oraz ich uwarunkowania w średniowiecznych populacjach ludzkich. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.pl_PL
dc.referencesJohansson S. R., Horowitz S. 1986. Estimating mortality in skeletal populations: influence of the growth rate on the interpretation of levels and trends during the transition to agriculture. Am. J. Phys. Anthropol. 71: 233–250.pl_PL
dc.referencesKaczanowska M., Kozłowski J. K. 2005. Europa w dobie neolitu, [w:] Śliwa J. (red.), Wielka historia Świata. Tom 2. Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego. Oficyna Wyd. Fogra i Świat Książki, Kraków-Warszawa, s. 97–185.pl_PL
dc.referencesKaczanowski K. 1974. Analiza antropologiczna neolitycznego pochówka szkieletowego z Kietrza, pow. Głubczyce. Sprawozdania Archeol. 26: 41–43.pl_PL
dc.referencesKaczanowski K. 2003. Uwagi anatomo-antropologiczne o szkielecie kobiety kultury wołyńsko-lubelskiej ceramiki malowanej z Podlodowa. Archeologia Polski Środkowowschodniej 6: 162–163.pl_PL
dc.referencesKaczmarek M. 1980. Morfologia uzębienia stałego wczesnośredniowiecznej ludności z Cedyni. Przegl. Antrop. 46(2): 263–276.pl_PL
dc.referencesKaczmarek M. 1992. Dental morphological variations of the Polish people and their eastern neighbours, [w:] Smith P., Tchernov E. (red.), Structure, function, and evolution of teeth. Freund Publishing House Ltd., London and Tel Aviv, s. 413–423.pl_PL
dc.referencesKaczmarek M., Piontek J., Malinowski A. 1986. Dental discriminant sexing of human cremated remains. Przegl. Antrop. 52(1–2): 203–208.pl_PL
dc.referencesKaczmarek M., Pyżuk M. 1985. Analiza odontologiczna wczesnośredniowiecznej populacji z Czerska, [w:] Piontek J., Malinowski A. (red.), Teoria i empiria w polskiej szkole antropologicznej. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 261–277.pl_PL
dc.referencesKapica Z. 1968. Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współczesności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego. Prz. Antropol. 34(2): 325–339.pl_PL
dc.referencesKapica Z. 1969. Opracowanie antropologiczne szkieletu z grobu kultury ceramiki sznurowej z Eufemii, pow. Poddębice. Sprawozdania Archeol. 21: 411–414.pl_PL
dc.referencesKapica Z. 1970. Człowiek w regionie Brześcia Kujawskiego. Studium archeologicznoantropologiczne, [w:] Głębowicz B. (red.), Monografia Brześcia Kujawskiego. Polskie Towarzystwo Historyczne we Włocławku, Włocławek, s. 7–52.pl_PL
dc.referencesKapica Z. 1975. Neolityczne szczątki kostne z grobowca kujawskiego nr 9 w Sarnowie, pow. Włocławek. Sprawozdania Archeol. 27: 55–64.pl_PL
dc.referencesKatzenberg M. A. 1992. Advances in stable isotope analysis of prehistoric bones, [w:] Saunders S. R., Katzenberg M. A. (red.), Skeletal biology of past peoples: research methods. Wiley-Liss, New York, s. 105–119.pl_PL
dc.referencesKatzenberg M. A. 2008. Stable isotope analysis: a tool for studying past diet, demography, and life history, [w:] Katzenberg M. A., Saunders S. R. (red.), Biological anthropology of the human skeleton, wyd. 2. Wiley-Liss, New Jersey, s. 413–441.pl_PL
dc.referencesKeegan W. F. 1989. Stable isotope analysis of prehistoric diet, [w:] İşcan M. Y., Kennedy K. A. R. (red.), Reconstruction of life from the skeleton, New York, Wiley-Liss, s. 223–236.pl_PL
dc.referencesKieser J. A. 1990. Human adult odontometrics. Cambridge University Press, Cambridge.pl_PL
dc.referencesKing P., Underhill P. A. 2002. Congruent distribution of Neolithic painted pottery and ceramic figurines with Y-chromosome lineages. Antiquity 76: 707–713.pl_PL
dc.referencesKnussmann R. 1988. Somatometrie, [w:] Knussmann R. (red.), Anthropologie. Handbuch der vergleichenden Biologie des Menschen. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, s. 232–285.pl_PL
dc.referencesKnussmann R., Knussmann R. 1978. Die Skelettreste der Rössener und Michelsberger Kulturepoche, [w:] Schwidetzky I. (red.), Die Anfänge des Neolithikums vom Orient bis Nordeuropa. Teil VIIIb, Anthropologie, Teil 2. Böhlau Verlag, Köln-Wien, s. 164–217.pl_PL
dc.referencesKonduktorova T. S. 1973. Antropologija naseljenija Ukraini mezolita, neolita i epohi bronzi. Nauka, Moskva.pl_PL
dc.referencesKonduktorova T. S. 1983. The ancient population of the Ukraine. Anthropologie 21(3): 193–242.pl_PL
dc.referencesKozak J. 1996. Stature reconstruction from long bones. The estimation of the usefulness of some selected methods for skeletal populations from Poland. Variability and Evolution 5: 83–94.pl_PL
dc.referencesKozak J. 1998. Biologiczne skutki zróżnicowania społecznego populacji ludzkich z terenu Polski w okresie feudalnym i przełomu industrialnego. Monografie Instytutu Antropologii UAM 1, Poznań.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W. 1996. Charakterystyka antropologiczna ludności Lubelszczyzny z młodszego okresu rzymskiego. Wydawnictwo UMCS, Lublin.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W. 2000. Materiał antropologiczny z cmentarzyska ludności kultury pucharów lejkowatych na stanowisku 3 w Pawłowie, pow. Sandomierz, woj. świętokrzyskie. Archeologia Polski Środkowowschodniej 5: 33–34.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W. 2001. Materiały kostne z pochówków ludności kultury pucharów lejkowatych na stanowisku 3 w Pawłowie, pow. Sandomierz, woj. świętokrzyskie. Archeologia Polski Środkowowschodniej 6: 20–21.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W. 2006. Materiał kostny ze zniszczonego grobu ludności kultury lubelsko-wołyńskiej na stanowisku 1 w Gozdowie, pow. hrubieszowski. Archeologia Polski Środkowowschodniej 8: 253–254.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W. 2007a. Pochówki na cmentarzysku ludności kultury pucharów lejkowatych w miejscowości Święcica, pow. sandomierski, stan. 1. Archeologia Polski Środkowowschodniej 9: 49–52.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W. 2007b. Szczątki kostne z kurhanu ceramiki sznurowej w miejscowości Łubcze, pow. tomaszowski, stan. 25. Archeologia Polski Środkowowschodniej 9: 69–70.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W., Gauda E. 1996. Materiały kostne z pochówków kultury wołyńskolubelskiej ceramiki malowanej na stanowisku 10 w Strzyżowie, gm. Horodło, woj. Zamość. Archeologia Polski Środkowowschodniej 1: 189–190.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W., Gauda E. 1997. Materiały antropologiczne z grobów kultury wołyńsko-lubelskiej ceramiki malowanej odkrytych na terenie woj. zamojskiego. Archeologia Polski Środkowowschodniej 2: 245–253.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W., Gauda E. 1998. Charakterystyka antropologiczna szczątków kostnych z grobów ludności kultury pucharów lejkowatych i kultury ceramiki sznurowej w Malicach Kościelnych (stan. 1), woj. tarnobrzeskie. Archeologia Polski Środkowowschodniej 3: 54–60.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W., Maślanka Z. 2005. Szczątki kostne z pochówków ludności kultury wołyńsko-lubelskiej ceramiki malowanej na stan. 26 w Strzyżowie, pow. Hrubieszów. Archeologia Polski Środkowowschodniej 7: 176–182.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W., Szeliga M. 2003. Ludność kultury amfor kulistych na Lubelszczyźnie. Materiały z Międzynarodowa Konferencja Naukowa PTA, Gdańsk 2003, s. 582–586.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W., Szeliga M. 2005a. Wyniki dalszych badań antropologicznych szczątków kostnych z pochówków kultury wołyńsko-lubelskiej ceramiki malowanej na stan. 1C w Gródku, pow. Hrubieszów. Archeologia Polski Środkowowschodniej 7: 173–175.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W., Szeliga M. 2005b. Pochówki z cmentarzyska ludności kultury pucharów lejkowatych w Pawłowie, stan. 3, pow. Sandomierz (badania 2001 –2003 r.). Archeologia Polski Środkowowschodniej 7: 33–40.pl_PL
dc.referencesKozak-Zychman W., Trzaska A. 2006. Materiały antropologiczne ze zniszczonych pochówków ludności kultury amfor kulistych na stanowisku 6 w Miętowie, pow. lubelski. Archeologia Polski Środkowowschodniej 8: 31–34.pl_PL
dc.referencesKósa F. 1989. Age estimation from the fetal skeleton, [w:] İşcan M. Y. (red.), Age markers in the human skeleton. Charles C Thomas, Springfield, s. 21–54.pl_PL
dc.referencesKráčmarová A., Bruchová H., Černý V., Brdička R. 2006. Podíl “paleolitických” versus “neolitických” haploskupin Y-chromozomu u české populace. Archeologické rozhledy 58: 239–251.pl_PL
dc.referencesKrenz-Niedbała M. 2000. Biologiczne i kulturowe skutki neolityzacji w populacjach ludzkich na ziemiach polskich. Monografie Instytutu Antropologii UAM 8, Poznań.pl_PL
dc.referencesKrenz-Niedbała M., Kozłowski T. 2011. Comparing the chronological distribution of enamel hypoplasia in Rogowo, Poland (2nd century AD) using two methods of defect timing estimation. Int. J. Osteoarch., published online in Wiley Online Library.pl_PL
dc.referencesKruk J., Milisauskas S. 1985. Bronocice. Osiedle obronne ludności kultury lubelskowołyńskiej (2800–2700 lat p.n.e.). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław -Warszawa-Kraków.pl_PL
dc.referencesKurek M., Borowska-Strugińska B., Mazurkiewicz J., Nieczuja-Dwojacka J., Żądzińska E. 2009. Pattern of dental caries in the historical human population of Kujawy in the Polish Lowland (north-central Poland), [w:] Koppe T., Meyer G., Alt K. W. (red.), Comparative dental morphology. Front Oral Biol. vol. 13, Karger, Basel, s. 173–177.pl_PL
dc.referencesLalueza Fox C. 1996. Physical anthropological aspects of the Mesolithic-Neolithic transition in the Iberian peninsula. Curr. Anthropol. 37: 689–695.pl_PL
dc.referencesLalueza Fox C., Gonzáles Martin A. 1998. On chronology versus geography in the Iberian Mesolithic-Neolithic transition. Curr. Anthropol. 39(4): 511–512.pl_PL
dc.referencesLanders J. 1992. Reconstructing ancient populations, [w:] Jones S., Martin R., Pilbeam D. (red.), The Cambridge encyclopedia of human evolution. Cambridge University Press, Cambridge, s. 402–405.pl_PL
dc.referencesLanphear K. M. 1990. Frequency and distribution of enamel hypoplasias in a historic skeletal sample. Am. J. Phys. Anthropol. 81(1): 35–43.pl_PL
dc.referencesLarsen C. S. 1982. The anthropology of St. Catherines Island: 3. Prehistoric human biological adaptation. Anthropological Papers of the American Museum of Natural History, 57.pl_PL
dc.referencesLarsen C. S. 1995. Biological changes in human populations with agriculture. Annu. Rev. Anthropol. 24: 185–213.pl_PL
dc.referencesLarsen C. S. 1997. Bioarchaeology. Interpreting behavior from the human skeleton. Cambridge Studies in Biological Anthropology, Cambridge University Press, Cambridge.pl_PL
dc.referencesLarsen C. S. 2006. The agricultural revolution as environmental catastrophe: Implications for health and lifestyle in the Holocene. Quaternary International 150: 12–20.pl_PL
dc.referencesLewis M. E. 2007. The bioarchaeology of children. Perspectives from biological and forensic anthropology. Cambridge University Press, Cambridge.pl_PL
dc.referencesLillie M. 1996. Mesolithic and Neolithic populations of Ukraine: indications of diet from dental pathology. Curr. Anthropol. 37: 135–142.pl_PL
dc.referencesLillie M. 2008. Vedrovice: demography and palaeopathology in an early farming population. Anthropologie 46(2-3): 135–152.pl_PL
dc.referencesLillie M., Richards M. 2000. Stable isotope analysis and dental evidence of diet at the Mesolithic-Neolithic transition in Ukraine. J. Archaeol. Sci. 27: 965–972.pl_PL
dc.referencesLinderholm A. 2011. The genetics of the Neolithic transition: new light on differences between hunter-gatherers and farmers in southern Sweden, [w:] Pinhasi R., Stock J. T. (red.), Human bioarchaeology of the transition to agriculture. Wiley -Blackwell, Singapore, s. 385–402.pl_PL
dc.referencesLorkiewicz W. 2011a. Nonalimentary tooth use in the Neolithic population of the Lengyel Culture in central Poland (4600–4000 BC). Am. J. Phys. Anthropol. 144: 538–551.pl_PL
dc.referencesLorkiewicz W. 2011b. Unusual burial from an Early Neolithic site of the Lengyel Culture in central Poland: punishment, violence or mortuary behaviour? Int. J. Osteoarch. 21: 428–434.pl_PL
dc.referencesLorkiewicz W. 2012. Skeletal trauma and violence among the early farmers of the North European Plain: evidence from Neolithic settlements of the Lengyel Culture in Kuyavia, north-central Poland, [w:] Schulting R., Fibiger L. (red.), Sticks, stones, and broken bones. Neolithic violence in a European perspective. Oxford, Oxford University Press, s. 51–76.pl_PL
dc.referencesLovejoy C. O., Meindl R. S., Pryzbeck T. R., Barton T. S., Heiple K. G., Kotting D. 1977. Paleodemography of the Libben Site, Ottawa, Ohio. Science 198: 291–293.pl_PL
dc.referencesLubell D., Jackes M., Schwarcz H., Knyf M., Meiklejohn Ch. 1994. The Mesolithic- Neolithic transition in Portugal: isotopic and dental evidence of diet. J. Archaeol. Sci. 21: 201–216.pl_PL
dc.referencesLukacs J. R. 1989. Dental paleopathology: methods for reconstructing dietary patterns, [w:] İşcan M. Y., Kennedy K. A. R. (red.), Reconstruction of life from the skeleton, New York, Wiley-Liss, s. 261–286.pl_PL
dc.referencesLukacs J. R. 1995. The 'caries correction factor': a new model for calibrating dental caries rates to compensate for antemortem loss of teeth. Int. J. Osteoarch. 5: 151–156.pl_PL
dc.referencesLukacs J. R. 2008. Fertility and agriculture accentuate sex differences in dental caries rates. Curr. Anthropol. 49(5): 901–914.pl_PL
dc.referencesLukes A., Zvelebil M. (red.). 2004. LBK dialogues: studies in the formation of the Linear Pottery Culture. BAR International Series 1304, Archaeopress, Oxford.pl_PL
dc.referencesŁuczak B., Lorkiewicz W. 1994. Neolityczne szczątki kostne z Kościelnej Wsi, [w:] Kajzer L. (red.), Kościelna Wieś na Kujawach. Studium osadnicze. Wyd. UŁ, Łódź, s. 159–175.pl_PL
dc.referencesMacchiarelli R., Bondioli L. 1986. Morphometric changes in permanent dentition through the Neolithic: a microregional analysis. I. Upper dentition. Homo 37: 239–256.pl_PL
dc.referencesMacchiarelli R., Bondioli L., Censi L., Hernaez M. K., Salvadei L., Sperduti A. 1994. Intraand interobserver concordance in scoring Harris lines: a test on bone sections and radiographs. Am. J. Phys. Anthropol. 95: 77–83.pl_PL
dc.referencesMalinowski A., Bożiłow W. 1997. Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy. PWN, Warszawa-Łódź.pl_PL
dc.referencesMalinowski A., Chlebna-Sokół D. (red.). 1998. Dziecko łódzkie. Metody badań i normy rozwoju biologicznego. Wydawnictwo Ankal, Łódź.pl_PL
dc.referencesMalmström H., Gilbert M. T. P., Thomas M. G., Brandström M., Storá J., Molnar P., Andersen P. K., Bendixen C., Holmlund G., Götherström A., Willerslev E. 2009. Ancient DNA reveals lack of continuity between Neolithic hunter-gatherers and contemporary Scandinavians. Curr. Biol. 19: 1758–1762.pl_PL
dc.referencesMarciniak A. 2008. Interactions between hunter-gatherers and farmers in Early Neolithic in the North European Plain, [w:] Papagianni D., Layton R., Maschner H. (red.), Time and change: archaeological and anthropological perspectives on the long term in hunter-gatherer societies. Oxford: Oxbow Books. p 115–133.pl_PL
dc.referencesMaresh M. M. 1970. Measurements from roentgenograms, [w:] McCammon R. W. (red.), Human growth and development. C. C. Thomas, Springfield, s. 157–200.pl_PL
dc.referencesMárquez-Grant N., Fibiger L. 2011. The Routledge handbook of archaeological human remains and legislation. Routledge, London.pl_PL
dc.referencesMassler M., Schour I., Poncher H. G. 1941. Developmental pattern of the child as reflected in the calcification pattern of the teeth. Am. J. Dis. Child. 62: 33–67.pl_PL
dc.referencesMays S. 1995. The relationship between Harris lines and other aspects of skeletal development in adults and juveniles. J. Archaeol. Sci. 22(4): 511–520.pl_PL
dc.referencesMays S. 2002. New directions in the analysis of stable isotopes in excavated bones and teeth, [w:] Cox M., Mays S. (red.), Human osteology in archaeology and forensic science. Cambridge University Press, Cambridge, s. 425–438.pl_PL
dc.referencesMeiklejohn C., Babb J. 2011. Long bone length, stature and time in the European Late Pleistocene and Early Holocene, [w:] Cohen M. N., Armelagos G. J. (red.), Paleopathology at the origins of agriculture. Academic Press, Orlando, s. 153–175.pl_PL
dc.referencesMeiklejohn C., Schentag C. T., Venema A., Key P. 1984. Socioeconomic change and patterns of pathology and variation in the Mesolithic and Neolithic of Western Europe: some suggestions, [w:] Cohen M. N., Armelagos G. J. (red.), Paleopathology at the origins of agriculture. Academic Press, Orlando, s. 75–100.pl_PL
dc.referencesMeiklejohn C., Zvelebil M. 1991. Health status of European populations at the agricultural transition and the implications for the adoption of farming, [w:] Bush H., Zvelebil M. (red.), Health in past societies. Biocultural interpretations of human skeletal remains in archaeological contexts. BAR International Series 567, s. 129–143.pl_PL
dc.referencesMeindl R. S., Lovejoy C. O. 1985. Ectocranial suture closure: a revised method for the determination of skeletal age at death based on lateral anterior sutures. Am. J. Phys. Anthropol. 68: 57–66.pl_PL
dc.referencesMenk R., Nemeskéri J. 1989. The transition from Mesolithic to early Neolithic in southeastern and eastern Europe: an anthropological outline, [w:] Hershkovitz I. (red.), People and culture in change. Proceedings of the second symposium on Upper Palaeolithic, Mesolithic and Neolithic populations of Europe and the Mediterranean Basin. BAR International Series 508, s. 531–539.pl_PL
dc.referencesMenozzi P., Piazza A., Cavalli-Sforza L. L. 1978. Synthetic maps of human gene frequencies in Europeans. Science 201: 786–792.pl_PL
dc.referencesMilner G. R., Wood J. W., Boldsen J. L. 2008. Advances in paleodemography, [w:] Katzenberg M. A., Saunders S. R. (red.), Biological anthropology of the human skeleton, wyd. 2. Wiley-Liss, New Jersey, s. 561–600.pl_PL
dc.referencesMiszkiewicz B. 1954. Kości neolityczne, z okresu brązu i wczesnego średniowiecza, z Gustorzyna, pow. włocławski. Mat. i Prace Antropol. 4: 7–11.pl_PL
dc.referencesMiszkiewicz B. 1958. Crania Polonica. Neolityczne cmentarzysko w Złotej. Mat. i Prace Antropol. 16.pl_PL
dc.referencesMiszkiewicz B. 1974. Analiza antropologiczna szkieletu neolitycznego kultury amfor kulistych z miejscowości Ludgierzowice, pow. Trzebnica. Przegl. Antrop. 40(2): 355–360.pl_PL
dc.referencesMittler D. M., van Gerven D. P. 1994. Developmental, diachronic, and demographic analysis of cribra orbitalia in the Medieval Christian populations of Kulubnarti. Am. J. Phys. Anthropol. 93: 287–297.pl_PL
dc.referencesMolleson T. 1994. The eloquent bones of Abu Hureyra. Sci. Am. 271: 70–75.pl_PL
dc.referencesMolleson T. 2005. The third hand: Neolithic basket makers of Abu Hureyra, [w:] Żądzińska E. (red.), Current trends in dental morphology research. Łódź, Wydawnictwo UŁ, s. 115–126.pl_PL
dc.referencesMolleson T. I., Cohen P. 1990. The progression of dental attrition stages used for age assessment. J. Archaeol. Sci. 17: 363–371.pl_PL
dc.referencesMolnar S. 1998. Human variation. Races, types, and ethnic groups. Prentice-Hall Inc., New Jersey.pl_PL
dc.referencesNiepliński W. 1938. Przyczynek do charakterystyki antropologicznej ludności z okresu morawskiej ceramiki malowanej z Siedmiarki pod Łuckiem. Sprawozdania z Posiedzeń PAU 43: 221–223.pl_PL
dc.referencesNowak O. 1996. Linie Harrisa jako miernik reakcji morfologicznej na warunki życia: interpretacje, kontrowersje, propozycje badawcze. Przeg. Antr. 59: 77–86.pl_PL
dc.referencesNowak O., Piontek J. 2002. Does the occurrence of Harris lines affect the morphology of human long bones? Homo 52(3): 254–276.pl_PL
dc.referencesO’Shea J., Zvelebil M. 1984. Oleneostrovski Mogilnik: reconstructing the social and economic organisation of prehistoric foragers in Northern Russia. J. Anthropol. Archaeol. 3: 1–40.pl_PL
dc.referencesPalanichamy M. G., Zhang C.-L., Mitra B., Malyarchuk B., Derenko M., Chaudhuri T. K., Zhang Y.-P. 2010. Mitochondrial haplogroup N1a phylogeography, with implication to the origin of European farmers. BMC Evol. Biol. 10: 304.pl_PL
dc.referencesPap I. 1989. People and environment in the Neolithic Age in Hungary, [w:] Hershkovitz I. (red.), People and culture in change. Proceedings of the second symposium on Upper Palaeolithic, Mesolithic and Neolithic populations of Europe and the Mediterranean Basin. BAR International Series 508, s. 385–395.pl_PL
dc.referencesPapageorgopoulou C., Suter S. K., Rühli F. J., Siegmund F. 2011. Harris lines revisited: prevalence, comorbidities, and possible etiologies. Am. J. Hum. Biol. 23: 381–391.pl_PL
dc.referencesPapathanasiou A. 2005. Health status of the Neolithic population of Alepotrypa Cave, Greece. Am. J. Phys. Anthropol. 126: 377–390pl_PL
dc.referencesPapathanasiou A. 2011. Health, diet and social implications in Neolithic Greece from the study of human osteological material, [w:] Pinhasi R., Stock J. T. (red.), Human bioarchaeology of the transition to agriculture. Wiley-Blackwell, Singapore, s. 87–106.pl_PL
dc.referencesPapathanasiou A., Larsen C. S., Norr L. 2000. Bioarchaeological inferences from a Neolithic ossuary from Alepotrypa Cave, Diros, Greece. Int. J. Osteoarch. 10: 210–228.pl_PL
dc.referencesPerry G. H., Dominy N. J., Claw K. G., Lee A. S., Fiegler H., Redon R., Werner J., Villanea F. A., Mountain J. L., Misra R., Carter N. P., Lee C., Stone A. C. 2007. Diet and the evolution of human amylase gene copy number variation. Nat. Genet. 39(10): 1256–1260.pl_PL
dc.referencesPersson O., Persson E. 1988. Anthropological report concerning the interred Mesolithic populations from Skateholm, Southern Sweden. Excavation seasons 1983–1984, [w:] Larsson L. (red.), The Skateholm Project I. Man and environment. Acta Regiae Societatis Humaniorum Litterarum Lundensis LXXIX, Almqvist & Wiksell International, Stockholm, s. 89–105.pl_PL
dc.referencesPerzigian A. J., Tench P. A., Braun D. J. 1984. Prehistoric health in the Ohio River valley, [w:] Cohen M. N., Armelagos G. J. (red.), Paleopathology at the origins of agriculture. Academic Press, Orlando, s. 347–366.pl_PL
dc.referencesPetersen H. C. 2005. On the accuracy of estimating living stature from skeletal length in the grave and by linear regression. Int. J. Osteoarch. 15: 106–114.pl_PL
dc.referencesPiazza A., Rendine S., Minch E., Menozzi P., Mountain J., Cavalli-Sforza L. L. 1995. Genetics and the origin of European languages. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 92: 5836–5840.pl_PL
dc.referencesPinhasi R. 2003. A new model for the spread of the first farmers in Europe. Documenta Praehistorica 30: 1–49.pl_PL
dc.referencesPinhasi R. 2006. Neolithic skull shapes and demic diffusion: a bioarchaeological investigation into the nature of the Neolithic transition. Documenta Praehistorica 33: 61–70.pl_PL
dc.referencesPinhasi R., Cramon-Taubadel N. (2009). Craniometric data supports demic diffusion model for the spread of the agriculture into Europe. Plos one, 4 (8), e6747.pl_PL
dc.referencesPinhasi R., Eshed V., Shaw P. 2008. Evolutionary changes in the masticatory complex following the transition to farming in the southern Levant. Am. J. Phys. Anthropol. 135: 136–148.pl_PL
dc.referencesPinhasi R., Meiklejohn C. 2011. Dental reduction and the transition to agriculture in Europe, [w:] Pinhasi R., Stock J. T. (red.), Human bioarchaeology of the transition to agriculture. Wiley-Blackwell, Singapore, s. 451–474.pl_PL
dc.referencesPinhasi R., Pluciennik M. 2004. A regional biological approach to the spread of farming in Europe. Curr. Anthropol. Supplement 45: 59–82.pl_PL
dc.referencesPinhasi R., Stefanović S., Papathanasiou A., Stock. J. T. 2011. Variability in long bone growth patterns and limb proportions within and amongst Mesolithic and Neolithic populations from southeast Europe, [w:] Pinhasi R., Stock J. T. (red.), Human bioarchaeology of the transition to agriculture. Wiley-Blackwell, Singapore, s. 177–202.pl_PL
dc.referencesPinhasi R., Stock J. T. (red.). 2011. Human bioarchaeology of the transition to agriculture. Wiley-Blackwell, Singapore.pl_PL
dc.referencesPinhasi R., Teschler-Nicola M., Prossinger H., Shaw P. 2006. Diachronic trends in dental dimensions of Late Pleistocene and Early Holocene European and Near Eastern populations, [w:] Bodzsár É. B., Susanne C. (red.), Human evolution: facts and factors. Biennal Books of EAA, vol. 4, Eötvös University Press, Budapest, s. 117– 137.pl_PL
dc.referencesPiontek J. 1979. Procesy mikroewolucyjne w europejskich populacjach ludzkich. Seria Antropologia nr 6. Wydawnictwo UAM, Poznań.pl_PL
dc.referencesPiontek J. 1985. Biologia populacji pradziejowych. Zarys metodyczny. UAM, Poznań.pl_PL
dc.referencesPiontek J. 1989a. Biological consequences of the “Neolithic revolution”: the case of the middle European populations, [w:] Hershkovitz I. (red.), People and culture in change. Proceedings of the second symposium on Upper Palaeolithic, Mesolithic and Neolithic populations of Europe and the Mediterranean Basin. BAR International Series 508, s. 367–374.pl_PL
dc.referencesPiontek J. 1989b. Metody badań zróżnicowania wewnątrzgatunkowego człowieka, [w:] Malinowski A., Strzałko J. (red.), Antropologia. PWN, Warszawa, s. 325 –335.pl_PL
dc.referencesPiontek J. 1992. Stres w populacjach pradziejowych: założenia, metody i wstępne wyniki badań, [w:] Rożnowski F. (red.), Biologia populacji ludzkich współczesnych i pradziejowych, WSP Słupsk, s. 321–345.pl_PL
dc.referencesPiontek J. 2004. Wysokość ciała populacji ludzkich w okresie neolitu w Europie Środkowej: zmiana adaptacyjna czy trend sekularny, [w:] Kaczanowski K., Bergman P., Charzewska J., Piechaczek H. (red.), Trendy sekularne na tle zmian cywilizacyjnych. Siódme Warsztaty Antropologiczne im. Profesora Janusza Charzewskiego. AWF, Warszawa, s. 7–30.pl_PL
dc.referencesPiontek J., Marciniak A. 1990. Struktura antropologiczna a kulturowe strategie adaptacyjne populacji neolitycznych w Europie Środkowej. Seria Antropologia 16, UAM, Poznań.pl_PL
dc.referencesPiontek J., Marciniak A. 1992. Anthropological structure and culture adaptive strategies of the Neolithic populations in Central Europe. Int. J. Anthropol. 7: 71–86.pl_PL
dc.referencesPiontek J., Vančata V. 2002. Transition to agriculture in Europe: evolutionary trends in body size and body shape, [w:] Bennike P., Bodsár E. B., Susanne C. (red.), Ecological aspects of past human settlements in Europe. Biennal Book of EAA, vol. 2, Budapest, s. 61–92.pl_PL
dc.referencesPotter R. H. Y., Nance W. E., Yu P.-L., Davis W. B. 1976. A twin study of dental dimensions II. Independent genetic determinants. Am. J. Phys. Anthropol. 44: 397–412.pl_PL
dc.referencesPrice T. D. 1995. Agricultural origins and social inequality, [w:] Price T. D., Feinman G. M. (red.), Foundations of social inequality. Plenum Press, New York, s. 129–151.pl_PL
dc.referencesPrice T. D. 2000a. Europe’s first farmers: an introduction, [w:] Price T. D. (red.), Europe’s first farmers. Cambridge University Press, Cambridge, s. 1–18.pl_PL
dc.referencesPrice T. D. 2000b. Lessons in the transition to agriculture, [w:] Price T. D. (red.), Europe’s first farmers. Cambridge University Press, Cambridge, s. 301–318.pl_PL
dc.referencesPrice T. D., Bar-Yosef O. 2010. Traces of inequality at the origins of agriculture in the ancient Near East, [w:] Price T. D., Feinman G. M. (red.), Pathways to power: New perspectives on the emergence of social inequality. Springer, New York, s. 147–168.pl_PL
dc.referencesPrice T. D., Bar-Yosef O. 2011. The origins of agriculture: new data, new ideas. An introduction to Supplement 4. Curr. Anthropol. 52(S4): S163–S174.pl_PL
dc.referencesPrice T. D., Bentley R. A., Lüning J., Gronenborn D., Wahl J. 2001. Prehistoric human migration in the Linearbandkeramik of Central Europe. Antiquity 75: 593–603.pl_PL
dc.referencesRaxter M. H., Auerbach B. M., Ruff Ch. B. 2006. Revision of the Fully technique for estimating statures. Am. J. Phys. Anthropol. 130: 374–384.pl_PL
dc.referencesReid D. J., Dean M. C. 2000. Brief communication: the timing of linear hypoplasias on human anterior teeth. Am. J. Phys. Anthropol. 113: 135–139.pl_PL
dc.referencesReid D. J., Dean M. C. 2006. Variation in modern human enamel formation times. J. Hum. Evol. 50: 329–346.pl_PL
dc.referencesRenfrew C., Bahn P. 2000. Archaeology. Theories, methods, and practice. Thames and Hudson Ltd., London.pl_PL
dc.referencesRewekant A., Jerszyńska B. 1995. Patterns of cortical bone growth in children: an example from medieval populations. Anthropologie 33(1–2): 79–82.pl_PL
dc.referencesRichards M. 2003. The Neolithic invasion of Europe. Annu. Rev. Anthropol. 32: 135–162.pl_PL
dc.referencesRichards M., Côrte-Real H., Forster P., Macaulay V., Wilkinson-Herbots H., Demaine A., Papiha S., Hedges R., Bandelt H.-J., Sykes B. 1996. Paleolithic and Neolithic lineages in the European mitochondrial gene pool. Am. J. Hum. Genet. 59: 185–203.pl_PL
dc.referencesRichards M., Macaulay V., Sykes B., Pettitt P., Hedges R., Forster P., Bandelt H.-J. 1997. Reply to Cavalli-Sforza and Minch. Am. J. Hum. Genet. 61: 251–254.pl_PL
dc.referencesRichards M., Macaulay V., Hickey E., Vega E., Sykes B., Guida V., Rengo Ch., Sellitto D., Cruciani F., Kivisild T., Villems R., Thomas M., Rychkov S., Rychkov O., Rychkov Y., Gölge M., Dimitrov D., Hill E., Bradley D., Romano V., Calì F., Vona G., Demaine A., Papiha S., Triantaphyllidis C., Stefanescu G., Hatina J., Belledi M., Di Rienzo A., Novelletto A., Oppenheim A., Nørby S., Al-Zaheri N., Santachiara- Benerecetti S., Scozzari R., Torroni A., Bandelt H.-J. 2000. Tracing European founder lineages in the Near Eastern mtDNA pool. Am. J. Hum. Genet. 67: 1251–1276.pl_PL
dc.referencesRitzman T. B., Baker B. J., Schwartz G. T. 2008. A fine line: a comparison of methods for estimating ages of linear enamel hypoplasia formation. Am. J. Phys. Anthropol. 135: 348–361.pl_PL
dc.referencesRoberts C., Cox M. 2007. The impact of economic intensification and social complexity on human health in Britain from 6000 BP (Neolithic) and the introduction of farming to the Mid-nineteenth century AD, [w:] Cohen M., Crane-Kramer G. M. M. (red.), Ancient health: skeletal indicators of agricultural and economic intensification. University Press of Florida, Gainesville, s. 149–163.pl_PL
dc.referencesRose J. C., Burnett B. A., Nassaney M. S., Blaeuer M. W. 1984. Paleopathology and the origins of maize agriculture in the lower Mississippi Valley and Caddoan culture areas, [w:] Cohen M. N., Armelagos G. J. (red.), Paleopathology at the origins of agriculture. Academic Press, Orlando, s. 393–424.pl_PL
dc.referencesRösing F. W. 1988. Körperhöhenrekonstruktion aus Skelettmaβen, [w:] Knußmann R. (red.), Anthropologie. Handbuch der vergleichenden Biologie des Menschen. Gustav Fischer, Stuttgart-New York, s. 586–600.pl_PL
dc.referencesRowley-Conwy P. 2009. Human prehistory: hunting for the earliest farmers. Curr. Biol. 19(20): R948–R949.pl_PL
dc.referencesRuff C. 2007. Body size prediction from juvenile skeletal remains. Am. J. Phys. Anthropol., 133: 698–716.pl_PL
dc.referencesSampietro M. L., Lao O., Caramelli D., Lari M., Pou R., Martí M., Bertranpetit J., Lalueza- Fox C. 2007. Palaeogenetic evidence supports a dual model of Neolithic spreading into Europe. Proc. R. Soc. B 274: 2161–2167.pl_PL
dc.referencesSandford M. K. 1992. A reconsideration of trace element analysis in prehistoric bone, [w:] Saunders S. R., Katzenberg M. A. (red.), Skeletal biology of past peoples: research methods. Wiley-Liss, New York, s. 79–103.pl_PL
dc.referencesSaunders S. R. 1992. Subadult skeletons and growth related studies, [w:] Saunders S. R., Katzenberg M. A. (red.), Skeletal biology of past peoples: research methods. Wiley-Liss, New York, s. 1–20.pl_PL
dc.referencesSaunders S. R. 2008. Juvenile skeletons and growth-related studies, [w:] Katzenberg M. A., Saunders S. R. (red.), Biological anthropology of the human skeleton, wyd. 2. Wiley-Liss, New Jersey, s. 117–147.pl_PL
dc.referencesSaunders S., Hoppa R., Southern R. 1993. Diaphyseal growth in a nineteenth century skeletal sample of subadults from St Thomas’ Church, Belleville, Ontario. Int. J. Osteoarch. 3: 265–281.pl_PL
dc.referencesScheidt W. 1923. Die eiszeitlichen Schädelfunde aus der Grossen Ofnet-Höhle und vom Kaufertsberg bei Nördlingen. J. F. Lehmanns Verlag, München.pl_PL
dc.referencesScheuer L., Black S. 2000. Developmental juvenile osteology. Academic Press, New York.pl_PL
dc.referencesSchultz M. 1988. Paläopatologische Diagnostik, [w:] Knussmann R. (red.), Anthropologie. Handbuch der vergleichenden Biologie des Menschen. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, s. 480–496.pl_PL
dc.referencesSchultz M., Carli-Thiele P., Schmidt-Schultz T. H., Kierdorf U., Kierdorf H., Teegen W.-R., Kreutz K. 1998. Enamel hypoplasias in archaeological skeletal remains, [w:] Alt K. W., Rösing F. W., Teschler-Nicola M. (red.), Dental anthropology. Fundamentals, limits, and prospects. Wien, Springer Verlag, s. 293–311.pl_PL
dc.referencesSchwidetzky I. 1978. Neolithische und frühbronzezeitliche Menschenfunde aus der DDR, [w:] Fundamenta R. B. 3. Die Anfänge des Neolithikums vom Orient bis Nordeuropa. T. VIIIb. Anthropologie. 2. T. Böhlau Verlag, Köln-Wien, s. 93–119.pl_PL
dc.referencesScott G. R., Turner II C. G. 1997. The anthropology of modern human teeth. Dental morphology and its variation in recent human populations. Cambridge University Press, Cambridge.pl_PL
dc.referencesSegeda S., Piontek J., Rewekant A. 2005. Odontological analysis of Wielbark Culture population from Kowalewko cemetery, Poland, [w:] Żądzińska E. (red.), Current trends in dental morphology research. Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 127–139.pl_PL
dc.referencesShennan S., Edinborough K. 2007. Prehistoric population history: from the Late Glacial to the Late Neolithic in Central and Northern Europe. J. Archeol. Sci. 34: 1339–1345.pl_PL
dc.referencesSjøvold T. 1988. Geschlechtsdiagnose am Skelett, [w:] Knußmann R. (red.), Anthropologie. Handbuch der vergleichenden Biologie des Menschen. Gustav Fischer, Stuttgart-New York, s. 444–480.pl_PL
dc.referencesSjøvold T. 1990. Estimation of stature from long bones utilizing the line of organic correlation. Hum. Evol. 5: 431–447.pl_PL
dc.referencesSkinner M., Goodman A. H. 1992. Anthropological uses of developmental defects of enamel, [w:] Saunders S. R., Katzenberg M. A. (red.), Skeletal biology of past peoples: research methods. Wiley-Liss, New York, s. 153–174.pl_PL
dc.referencesSmith E. A., Hill K., Marlowe F. W., Nolin D., Wiessner P., Gurven M., Bowles S., Borgerhoff Mulder M., Hertz T., Bell A. 2010. Wealth transmission and inequality among hunter-gatherers. Curr. Anthropol. 51(1): 19–34.pl_PL
dc.referencesSmith P., Kolska Horwitz L. 2007. Ancestors and inheritors: a bioanthropological perspective on the transition to agropastoralism in the southern Levant, [w:] Cohen M. N., Crane-Kramer G. M. M. (red.), Ancient health: skeletal indicators of agricultural and economic intensification. University Press of Florida, Gainesville, s. 207–222.pl_PL
dc.referencesSokal R. R., Oden N. L., Wilson C. 1991. Genetic evidence for the spread of agriculture in Europe by demic diffusion. Nature 351: 143–145.pl_PL
dc.referencesStanisz A. 2007. Przystępny kurs statystyki z zastosowaniem STATISTICA PL na przykładach z medycyny. T. 3. Analizy wielowymiarowe. StatSoft Polska Sp. z o.o., Kraków.pl_PL
dc.referencesStarling A. P., Stock J. T. 2007. Dental indicators of health and stress in early Egyptian and Nubian agriculturalists: a difficult transition and gradual recovery. Am. J. Phys. Anthropol. 134: 520–528.pl_PL
dc.referencesSteckel R. H., Rose J. C. 2002. Patterns of health in the Western Hemisphere, [w:] Steckel R. H., Rose J. C. (red.) The backbone of history. Health and nutrition in the Western Hemisphere. Cambridge University Press, Cambridge, s. 563–579.pl_PL
dc.referencesStęślicka W. 1970. Badania morfologiczne uzębienia mlecznego i trwałego mieszkańców Gruczna z XII i XIII w. Zesz. Nauk. UMK w Toruniu, Nauki Mat.-Przyr. 22, Biologia 12: 43–52.pl_PL
dc.referencesStęślicka-Mydlarska W. 1954. Szczątki ludzkie znalezione w grobie tardenoaskim w Janisławicach, pow. Skierniewice. Wiad. Archeol. 20(1): 49–66.pl_PL
dc.referencesStloukal M., Hanákova H. 1978. Die Länge der Längsknochen altslavischer Bevölkerungen unter besonderer Berücksichtigung von Wachstumsfragen. Homo 29: 5369.pl_PL
dc.referencesStock J. T., Pinhasi R. 2011. Changing paradigms in our understanding of the transition to agriculture: human bioarchaeology, behaviour and adaptation, [w:] Pinhasi R., Stock J. T. (red.), Human bioarchaeology of the transition to agriculture. Wiley-Blackwell, Singapore, s. 1–13.pl_PL
dc.referencesStolarczyk H., Lorkiewicz W. 1993. Wysokość ciała ludności terytorium Polski od neolitu do współczesności, [w:] Rożnowski F. (red.), Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata. Sorus, Słupsk-Poznań, s. 325–340.pl_PL
dc.referencesStrassmann B. I., Dunbar R. I. M. 1999. Human evolution and disease: putting the Stone Age in perspective, [w:] Stearns S. C. (red.), Evolution in health and disease. Oxford University Press, Oxford, s. 91–100.pl_PL
dc.referencesStuart-Macadam P. 1989. Nutritional deficiency diseases: a survey of scurvy, rickets, and iron-deficiency anemia, [w:] İşcan M. Y., Kennedy K. A. R. (red.), Reconstruction of life from the skeleton, New York, Wiley-Liss, s. 201–222.pl_PL
dc.referencesStuart-Macadam P. 1998. Iron deficiency anemia: exploring the difference, [w:] Grauer A. L., Stuart-Macadam P. (red.), Sex and gender in paleopathological perspective. Cambridge University Press, Cambridge, s. 45–63.pl_PL
dc.referencesSuter S., Harders M., Papageorgopoulou C., Kuhn G., Székely G., Rühli F. J. 2008. Technical note: standardized and semiautomated Harris lines detection. Am. J. Phys. Anthropol. 137: 362–366.pl_PL
dc.referencesSwärdstedt T. 1966. Odontological aspects of a medieval population from the province of Jamtland/Mid-Sweden. Tiden Barnangen, Stockholm.pl_PL
dc.referencesSykes B. 2003. European ancestry: the mitochondrial landscape, [w:] Ammerman A. J., Biagi P. (red.), The widening harvest. The Neolithic transition in Europe: looking back, looking forward. Archaeological Institute of America, Boston, s. 315–326.pl_PL
dc.referencesSzilvássy J. 1988. Alterdiagnose am Skelett, [w:] Knußmann R. (red.), Anthropologie. Handbuch der vergleichenden Biologie des Menschen. Gustav Fischer, Stuttgart- New York, s. 421–443.pl_PL
dc.referencesSzostek K. 2006. Rekonstrukcja ogólnego stanu biologicznego historycznych i przedhistorycznych grup ludzkich na podstawie analiz makro i mikroelementów w materiale osteologicznym. Wydawnictwo PiT, Kraków.pl_PL
dc.referencesSzostek K. 2009. Chemical signals and reconstruction of life strategies from ancient human bones and teeth – problems and perspectives. Anthropol. Review 72: 3–30.pl_PL
dc.referencesSzostek K., Głąb H., Lorkiewicz W., Grygiel R., Bogucki P. 2005. The diet and social paleostratigraphy of Neolithic agricultural population of the Lengyel culture from Osłonki (Poland). Anthropol. Review 68: 29–41.pl_PL
dc.referencesŚmiszkiewicz-Skwarska A., Malinowski A. 1993. Wysokość ciała populacji szkieletowych z Brześcia Kujawskiego od neolitu do współczesności, [w:] Gładykowska- Rzeczycka J. (red.), Człowiek w czasie i przestrzeni. Wyd. Gdańskie, Gdańsk, s. 318–323.pl_PL
dc.referencesTemple D. H. 2010. Patterns of systemic stress during the agricultural transition in prehistoric Japan. Am. J. Phys. Anthropol. 142: 112–124.pl_PL
dc.referencesTishkoff S. A., Reed F. A., Ranciaro A., Voight B. F., Babbitt C. C., Silverman J. S., Powell K., Mortensen H. M., Hirbo J. B., Osman M., Ibrahim M., Omar S. A., Lema G., Nyambo T. B., Ghori J., Bumpstead S., Pritchard J. K., Wray G. A., Deloukas P. 2007. Convergent adaptation of human lactase persistence in Africa and Europe. Nat. Genet. 39(1): 31–40.pl_PL
dc.referencesTomaszewski A. J. 1988. Foragers, farmers and archaeologists: a comment on B. Olsen’s paper “Interactions between hunter-gatherers and farmers: ethnographical and archaeological perspectives” from the viewpoint of Polish archaeology. Archeologia Polski 33(2): 434–441.pl_PL
dc.referencesTrotter M., Gleser G. C. 1952. Estimation of stature from long bones of American Whites and Negroes. Am. J. Phys. Anthropol. 10: 463–514.pl_PL
dc.referencesTsai P. L., Hsu J. W., Lin L. M., Liu K. M. 1996. Logistic analysis of the effects of shovel trait on Carabelli’s trait in Mongoloid population. Am. J. Phys. Anthropol. 100: 523–530.pl_PL
dc.referencesTurner C. G., II. 1979. Dental anthropological indications of agriculture among the Jomon people of central Japan. X. Peopling of the Pacific. Am. J. Phys. Anthropol. 51: 619–635.pl_PL
dc.referencesTwiss K. C. 2008. Transformations in an early agricultural society: feasting in the southern Levantine Pre-Pottery Neolithic. J. Anthropol. Archaeol. 27: 418–442.pl_PL
dc.referencesUbelaker D. H. 1989. Human skeletal remains. Excavation, analysis, interpretation. Taraxacum, Washington.pl_PL
dc.referencesUbelaker D. H., Pap I. 2009. Skeletal evidence for morbidity and mortality in Cooper Age samples from northeastern Hungary. Int. J. Osteoarch. 19: 23–35.pl_PL
dc.referencesVančata V. 2000. Reconstruction of body height, body mass and body shape in fossil and historical human populations, [w:] Charzewski J., Piontek J. (red.), Nowe techniki i technologie badań materiałów kostnych. Trzecie Warsztaty Antropologiczne, AWF Warszawa, s. 11–34.pl_PL
dc.referencesVančata V., Charvátova M. 2001. Post-Paleolithic Homo sapiens evolution in Central Europe: changes in body size and proportions in Neolithic and Early Bronze Age. Anthropologie 39(2–3): 133–152.pl_PL
dc.referencesVercellotti G., Agnew A. M., Justus H. M., Sciulli P. W. 2009. Stature estimation in an Early Medieval (XI–XII c.) Polish population: testing the accuracy of regression equations in a bioarcheological sample. Am. J. Phys. Anthropol. 140: 135–142.pl_PL
dc.referencesWalker P. L., Bathurst R. R., Richman R., Gjerdrum T., Andrushko V. A. 2009. The causes of porotic hyperostosis and cribra orbitalia: a reappraisal of the iron-deficiencyanemia hypothesis. Am. J. Phys. Anthropol. 139: 109–125.pl_PL
dc.referencesWhite C. D., Healy P. F., Schwarcz H. P. 1993. Intensive agriculture, social status, and Maya diet at Pacbitun, Belize. J. Anthropol. Res. 49: 347–375.pl_PL
dc.referencesWielikanova M. S. 1975. Paleoantropologija prutsko-dniestrovskovo mieżdurieczija. Nauka, Moskva.pl_PL
dc.referencesWiercińska A. 1967. Charakterystyka antropologiczna szkieletu ludzkiego z jamy 16 na stanowisku Pieczyska w Zawichoście, pow. Sandomierz. Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 4: 35–43.pl_PL
dc.referencesWiercińska A. 1978. Postcranial skeleton and natural selection. Symposium on Natural Selection, Libice 5–9 June 1978, ČSAV, Praha, s. 337–346.pl_PL
dc.referencesWiercińska A. 1980. Zmienność cech typów budowy ciała w ciągu ostatniego tysiąclecia na podstawie materiału szkieletowego z Wiślicy. Mat. i Prace Antropol. 98: 133–203.pl_PL
dc.referencesWokroj F. 1954. Neolityczne ludzkie szczątki kostne z Biskupina. Przegl. Antrop. 20: 315–340.pl_PL
dc.referencesWood J. W., Milner G. R., Harpending H. C., Weiss K. M. 1992. The osteological paradox. Curr. Anthropol. 33: 343–370.pl_PL
dc.referencesZakościelna A. 2010. Studium obrządku pogrzebowego kultury lubelsko-wołyńskiej. Wydawnictwo UMCS, Lublin.pl_PL
dc.referencesZilhão J. 2000. From the mesolithic to the neolithic in the Iberian peninsula, [w:] Price T. D. (red.), Europe’s first farmers. Cambridge University Press, Cambridge, s. 144 –182.pl_PL
dc.referencesZoffmann Z. 1983. Prehistorical skeletal remains from Lepenski Vir (Iron Gate, Yugoslavia). Homo, 34(3–4): 129–148.pl_PL
dc.referencesZvelebil M. 1994. Plant use in the Mesolithic and its role in the transition to farming. Proceedings of the Prehistoric Society 60: 35–74.pl_PL
dc.referencesZvelebil M. 2000. The social context of the agricultural transition in Europe, [w:] Renfrew C., Boyle K. (red.), Archaeogenetics: DNA and the population prehistory of Europe. McDonald Institute for Archaeological Research, Cambridge, s. 57–79.pl_PL
dc.referencesZvelebil M. 2001. The agricultural transition and the origins of Neolithic society in Europe. Documenta Praehistorica 28: 1–26.pl_PL
dc.referencesZvelebil M. 2008. Innovating hunter-gatherers: The Mesolithic in the Baltic, [w:] Bailey S., Spikins P. (red.), Mesolithic Europe. Cambridge University Press, Cambridge, s. 18–59.pl_PL
dc.referencesZvelebil M., Lillie M. 2000. Transition to agriculture in eastern Europe, [w:] Price T. D. (red.), Europe’s first farmers. Cambridge University Press, Cambridge, s. 57–92.pl_PL
dc.referencesZvelebil M., Pettitt P. 2008. Human condition, life, and death at an early Neolithic settlement: bioarchaeological analyses of the Vedrovice cemetery and their biosocial implications for the spread of agriculture in central Europe. Anthropologie, 46(2–3): 195–218.pl_PL
dc.referencesŻądzińska E. 1996. Przyczynek do badań odontologicznych dzieci łódzkich, [w:] Malinowski A., Łuczak B., Grabowska J. (red.), Antropologia a medycyna i promocja zdrowia, t.1. Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 414–426.pl_PL
dc.referencesŻądzińska E., Frenzel D., Malinowski A. 1999. Odontological analysis of contemporary Germans from Hamburg. Z. Morph. Anthrop. 82(2/3): 225–240.pl_PL
dc.referencesŻądzińska E., Lubowiedzka B., Wochna-Sobańska M. 2010. Morphology of dentition in Polish children with trisomy 21 (Down syndrome). Antropol. Rev. 73: 47–61.pl_PL
dc.referencesŻejmo-Żejmis S. 1938. Seria czaszek neolitycznych z Brześcia Kujawskiego. Studium antropologiczne. Wiad. Archeol. 15: 158–201.pl_PL
dc.contributor.authorEmailwlorkiew@biol.uni.lodz.plpl_PL
dc.identifier.doi10.18778/7525-727-4


Pliki tej pozycji

Thumbnail
Nazwa:
Lorkiewicz_Biologia wczesnorol ...
Rozmiar:
9.946MB
Format:
PDF
Oglądaj/Otwórz
Thumbnail
Nazwa:
Lorkiewicz_okladka_Biologia ...
Rozmiar:
290.7KB
Format:
Obraz JPEG
Opis:
okładka
Oglądaj/Otwórz
Thumbnail
Nazwa:
license_rdf
Rozmiar:
805bajtów
Format:
application/rdf+xml
Oglądaj/Otwórz

Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach

Pokaż uproszczony rekord

Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe
Poza zaznaczonymi wyjątkami, licencja tej pozycji opisana jest jako Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe