Sezonowość przepływu i sezony hydrologiczne wybranych rzek Polski

Abstract

Zasadniczym celem dysertacji była identyfikacja oraz wielopłaszczyznowa ocena zmian i wieloletniej zmienności sezonowości przepływu w grupie rzek położonych w różnych regionach Polski. Badania nad sezonową zmiennością przepływu rzecznego przeprowadzono w oparciu o wieloletnie serie przepływów dobowych pochodzących z 40 posterunków wodowskazowych, zamykających autochtoniczne zlewnie średniej wielkości. Długość każdej z wykorzystanych w badaniach serii pomiarowej wynosiła od 48 do 60 lat i obejmowała wielolecie 1951–2010. Sezonowość odpływu z każdej zlewni, jej charakter oraz fluktuacje i zmiany zachodzące w wieloleciu zbadano i scharakteryzowano w oparciu o kilka miar: termin połowy odpływu (TPO), wskaźnik koncentracji odpływu (GMO), indeks sezonowości (IS) i termin pory koncentracji (WPK). Przeprowadzono przy tym próbę typologii badanego zbioru rzek pod kątem różnych cech i aspektów sezonowości, wskazując na fizycznogeograficzne uwarunkowania. Zidentyfikowano też siłę oraz kierunki trendów w obrębie wieloletnich serii miesięcznych przepływów charakterystycznych. Tu również udokumentowano szereg czynników i zjawisk determinujących siłę i kierunki wykrytych tendencji. W przypadku każdej z badanych rzek podjęto także udaną próbę wydzielenia i opisu tzw. sezonów hydrologicznych. Uwzględniając wyniki tych analiz zbadano występujące w zbiorze rzek prawidłowości przestrzenne w odniesieniu do charakteru występujących sezonów, ich sekwencji oraz czasu trwania i liczby w poszczególnych regionach Polski.