Poetyka a pragmatyka kulturowa w twórczości Joanny Bator

Abstract

Praca poświęcona jest kulturowym praktykom Joanny Bator – antropolożki zajmującej się pisarstwem artystycznym (twórczym pisaniem). Teksty autorki zostały poddane procedurom analitycznym z obszaru poetyki kulturowej (zwanej też nowym historycyzmem). Nowy historycyzm zaproponowany przez Stephena Greenblatta w latach 80. XX wieku, stanowi dziś jedną z wiodących metod odczytywania tekstów kultury. Jako wiązka interdyscyplinarnych dyskursów – obrazujących społeczne przemiany – stał się inspirującym sposobem prowadzenia działań interpretacyjnych w dziedzinach sztuki i nauki. Zdarza się również, że to artysta konstruuje wypowiedzi w oparciu o czołowe zagadnienia poetyki kulturowej, wtedy dobór tej metody do analizowania jego utworów okazuje się naturalnie uzasadniony. Celem niniejszej rozprawy jest zatem przebadanie literackiego dorobu Bator, który nie doczekał się jeszcze monografii w kontekście poetyki kulturowej, rozumianej całościowo. Autorka podejmuje próbę odpowiedzenia na pytania: po co pisarka i zarazem antropolożka wykorzystuje w procesie twórczym metody z obszaru studiów kulturowych? Jakie ma to znaczenie dla powołanych do życia tekstów i czy ma to jakieś znaczenie dla poetyki kulturowej? Na czym polega kulturowa praktyka badaczki, artystki i aktywistki w jednym? Dysertacja stanowi przy tym uzupełnienie problematyki badań w obrębie studiów kulturowych ze względu na próbę dookreślenia różnic między poetyką a pragmatyką m.in. w analizach literackich. Konfrontacja teoretycznych dzieł z praktycznymi sposobami ujmowania problemów przez pisarkę rzuca nowe światło na współistnienie (przenikanie się) dwóch terminów, takich jak: poetyka i praktyka. Czy powinny one (lub czy w ogóle mogą) być stosowane wymiennie? Istotne jest także rozpatrzenie, co tak naprawdę mają na myśli badacze studiów kulturowych, nazywając coś „znaczącą praktyką”?

The work is devoted to the cultural practices of Joanna Bator - an anthropologist dealing with artistic writing (creative writing). The author's texts have undergone analytical procedures in the field of cultural poetics (also known as new historicism). The new historicism proposed by Stephen Greenblatt in the 1980s is today one of the leading methods of interpreting cultural texts. As a bundle of interdisciplinary discourses - illustrating social changes - it has become an inspiring way of conducting interpretative activities in the fields of art and science. It also happens that the artist constructs statements based on the leading issues of cultural poetics, then the selection of this method to analyze his works turns out to be naturally justified. The aim of this dissertation is therefore to examine the literary output of Bator, which has not yet received a monograph in the context of cultural poetics, understood as a whole. The author tries to answer the following questions: why do the writer and anthropologist use methods from the area of cultural studies in the creative process? What does this mean for the texts brought to life, and does it have any significance for cultural poetics? What is the cultural practice of a researcher, artist and activist in one? At the same time, the dissertation supplements the problems of research within cultural studies due to the attempt to clarify the differences between poetics and pragmatics, among others in literary analyzes. The confrontation of theoretical works with the practical ways of presenting problems by the writer sheds new light on the coexistence (interpenetration) of two terms, such as: poetics and practice. Should they (or can they at all) be used interchangeably? It is also important to consider what the researchers of cultural studies really mean when they call something "significant practice"?