Mistyczne maski zmysłowości - młodopolska twórczość księdza Antoniego Szandlerowskiego

Abstract

Rozprawa ma za zadanie przeanalizować przy pomocy narzędzi, jakimi są między innymi poetyka siebie i biografizm, twórczość księdza Antoniego Szandlerowskiego (1878-1911) w kontekście jego życia oraz miłości do Heleny Beatus. Składa się z rekonstrukcji biografii autora oraz analizy ,,masek zmysłowości” występujących w jego tekstach. Bogatym źródłem informujący o fantazmatach autora jest intymistyka, a konkretnie zbiór listów miłosnych pod tytułem Confiteor. Praca pokazuje bogactwo symboliczne utworu, stanowiącego swego rodzaju księgę deszyfrującą pozostałe teksty. Ważnym elementem pracy jest analiza dramatów. Pojawia się w nich alter ego autora oraz jego ukochanej, skrywających się pod maskami Ziemica, Bożenny, Judasza czy Marii Magdaleny. Dramat z Maria z Magdali traktować można jako utwór konwersyjny upamiętniający przejście Beatus z wyznania judaistycznego na chrześcijaństwo. Znajdująca się w nim figura Judasza pomaga uzupełnić wiedzę na temat sposobu, w jaki postrzegano tę postać w Młodej Polsce. Dramat ponadto można czytać jako modernistyczną commedia dell’arte. Dramat Paraklet stanowi z kolei pod względem konstrukcji katabazę głównych bohaterów. Wykorzystana została w nim figura Lucyfera, który był bohaterem często inkorporowanym do młodopolskich tekstów – Szandlerowski doskonale wpisuje się w ten trend. Tekst stanowi ponadto przykład młodopolskiego dramatu biblijnego czerpiącego z tradycji romantycznej. Na podstawie dramatu Tryumf udało się zrekonstruować nieznane dotąd fragmenty zaginionej tragedii Samson oraz paszkwilu na kler Elenchus cleri alias choleri. Analizę twórczości Szandlerowskiego uzupełnia rozdział poświęcony wierszom, w których istotnym elementem jest symbolika młodopolska stanowiąca kolejną ,,maskę zmysłowości” autora.