dc.contributor.author | Szymczak, Jan | |
dc.contributor.editor | Grabarczyk, Tadeusz | |
dc.contributor.editor | Pogońska-Pol, Magdalena | |
dc.date.accessioned | 2023-11-06T13:21:32Z | |
dc.date.available | 2023-11-06T13:21:32Z | |
dc.date.issued | 2023 | |
dc.identifier.citation | Szymczak J., Harce’, or Single Combat before the Battle, [w:] Oblicza Wojny. Tom 7. Przed bitwą, Grabarczyk T., Pogońska-Pol M. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2023, s. 143-159, https://doi.org/10.18778/8331-303-0.06 | pl_PL |
dc.identifier.isbn | 978-83-8331-303-0 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/48281 | |
dc.description.abstract | Harce or harc (Hungarian: harcz; Italian: arciere; Russian: styčka/стычка) are single combat skirmishes between individual warriors fought before a battle in front of both enemy armies. Sometimes it was a duel between the commanders of the army or the best warriors delegated by the opposing sides, which would decide the outcome of the battle without it being fought.
The first place on the list of knights who won fame for the Polish army belongs to the Silesian prince Boleslav I the Tall, who defeated an opponent of enormous stature during the Italian expedition of Emperor Frederick Barbarossa in 1162 near Milan.
In the 13th–16th centuries in Poland, harce were popular in battles fought on an open field and during sieges of fortified structures. Both heavy knights and light cavalrymen participated in them.
Harce or single combat is a custom known since ancient times. It was popular in the era of knightly cavalry in the Middle Ages and persisted into early modern times. The characters from Henryk Sienkiewicz’s novels set in the 17th century still maintained this tradition. | pl_PL |
dc.description.abstract | Harce (węgierski: harcz; włoskie: arciere; rosyjska: стычка) to walki przed bitwą pojedynczych wojowników na oczach obu nieprzyjacielskich wojsk. Niekiedy był to pojedynek pomiędzy wodzami armii lub delegowanymi z niej najlepszymi wojownikami, który miał zadecydować o wyniku bitwy bez jej podjęcia.
Pierwsze miejsce na liście rycerzy, rozsławiających sławę oręża polskiego zajmuje książę śląski Bolesław Wysoki, który w trakcie wyprawy włoskiej cesarza Fryderyka Barbarossy pokonał pod Mediolanem w 1162 r. przeciwnika olbrzymiego wzrostu.
W XIII-XVI w. w Polsce harce były popularne w bitwach na otwartych polach i podczas oblężeń obiektów ufortyfikowanych. Uczestniczyli w niej zarówno ciężkozbrojni rycerze, jak i lekkozbrojni kawalerzyści.
Harc to zwyczaj znany od czasów starożytnych. Był popularny w epoce kawalerii rycerskiej w średniowieczu i utrzymał się w czasach nowożytnych. Na harc wyjeżdżali jeszcze w XVII w. bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza – z Jerzym Michałem Wołodyjowskim na czele! | pl_PL |
dc.description.abstract | Старопольские harce – «харцэ» (венг.: harcz; ит.: arciere; укр. герць, руск.: поединок) это вооруженная борьба отдельных воинов перед битвой на глазах вражеских армий. Иногда это был поединок между военачальниками или делегированными лучшими воинами, который должен был решить исход битвы, не вступая в нее.
Первое место в списке рыцарей, прославивших польское войско, занимает силезский князь Болеслав Высокий, который во время итальянского похода императора Фридриха Барбароссы победил под Миланом в 1162 году противника огромного роста.
В XIII-XVI веках в Польше были популярны поединки перед сражениями в чистом поле и при осадах укрепленных объектов. В нем участвовали как тяжеловооруженные рыцари, так и легковооруженные кавалеристы.
Поединок – обычай, известный с древних времен. Он был популярен в эпоху рыцарской кавалерии в средние века, перешел он и в Новое время. Еще в XVII веке на поединки выезжали герои романов Генрика Сенкевича, во главе с самим Ежи Михалом Володыёвским! | pl_PL |
dc.language.iso | en | pl_PL |
dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl_PL |
dc.relation.ispartof | Grabarczyk T., Pogońska-Pol M. (red.)., Oblicza Wojny. Tom 7. Przed bitwą, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2023; | |
dc.relation.ispartofseries | Oblicza wojny; | |
dc.rights | Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe | * |
dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ | * |
dc.subject | Poland 10th–16th century | pl_PL |
dc.subject | war | pl_PL |
dc.subject | solo duels | pl_PL |
dc.subject | skirmishers | pl_PL |
dc.subject | knightly ethos | pl_PL |
dc.subject | Polska X–XVI w. | pl_PL |
dc.subject | wojna | pl_PL |
dc.subject | solowe pojedynki | pl_PL |
dc.subject | harcownicy | pl_PL |
dc.subject | etos rycerski | pl_PL |
dc.subject | Польша X–XVI вв. | pl_PL |
dc.subject | война | pl_PL |
dc.subject | одиночные поединки | pl_PL |
dc.subject | поединщики | pl_PL |
dc.subject | рыцарский этос | pl_PL |
dc.title | Harce’, or Single Combat before the Battle | pl_PL |
dc.title.alternative | Harce, czyli solowa walka przed bitwą | pl_PL |
dc.title.alternative | Harce – «харцэ», ИЛИ поединки ПЕРЕД БоеMA | pl_PL |
dc.type | Book chapter | pl_PL |
dc.rights.holder | © Copyright by the Authors, Łódź 2023; © Copyright for this edition Uniwersytet Łódzki, Łódź 2023 | pl_PL |
dc.page.number | 143-159 | pl_PL |
dc.contributor.authorAffiliation | University of Lodz, Faculty of Philosophy and History, Institute of History | pl_PL |
dc.identifier.eisbn | 978-83-8331-304-7 | |
dc.references | Bielski M., Kronika polska, ed. K.J. Turowski, Sanok 1856. | pl_PL |
dc.references | Długosz J., Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, book 1–2, Warszawa 1973, book 5–6, Warszawa 1964, book 10, Warszawa 1985, book 10–11, Warszawa 1997, book 12/2, Kraków 2005. | pl_PL |
dc.references | Galli Anonymi, Cronicae et gesta ducum sive principum Polonorum, ed. K. Maleczyński, [in:] Monumenta Poloniae Historica, Series nova, vol. 2, Kraków 1952. | pl_PL |
dc.references | Joannis de Czarnkow, Chronicon Polonorum, ed. J. Szlachtowski, [in:] Monumenta Poloniae Historica, vol. 2, Lviv 1872. | pl_PL |
dc.references | Knapski G., Thesaurus Polono-latino-graecus seu Promptuarium Linguae Latinae et Graece, Polonorum usui accomodatum, Kraków [1621]. | pl_PL |
dc.references | Kronika książąt polskich, ed. Z. Węclewski, [in:] Monumenta Poloniae Historica, vol. 3, Lviv 1878. | pl_PL |
dc.references | Kronika polska, ed. L. Ćwikliński, [in:] Monumenta Poloniae Historica, vol. 3, Lviv 1878. | pl_PL |
dc.references | Kronika Thietmara, ed. M.Z. Jedlicki, Poznań 1953. | pl_PL |
dc.references | Krzycki A., Carmina, ed. K. Morawski, Kraków 1888. | pl_PL |
dc.references | Krzycki A., Poezje, transl. E. Jędrkiewicz, ed. A. Jelicz, Warszawa 1962. | pl_PL |
dc.references | Mączyński J., Lexicon latino-polonicum ex optimis Latinae Linguae scriptoribus concinnatum, [Königsberg] 1564. | pl_PL |
dc.references | Orzechowski S., Żywot i śmierć Jana Tarnowskiego, kasztelana krakowskiego i hetmana wielkiego koronnego, ed. K.J. Turowski, Sanok 1855. | pl_PL |
dc.references | Ottonian Germany. The Chronicon of Thietmar of Merseburg, transl. D.A. Warner, Manchester 2001. | pl_PL |
dc.references | Paprocki B., Gniazdo cnoty, Kraków 1578. | pl_PL |
dc.references | Rocznik kapituły gnieźnieńskiej, [in:] Roczniki wielkopolskie, ed. B. Kürbis, [in:] Monumenta Poloniae Historica, Series nova, vol. 6, Warszawa 1962. | pl_PL |
dc.references | Rocznik kapituły poznańskiej, [in:] Roczniki wielkopolskie, ed. B. Kürbis, [in:] Monumenta Poloniae Historica, Series nova, vol. 6, Warszawa 1962. | pl_PL |
dc.references | Staročeské vojenské řády: Hájek – Vlček – Žižka, ed. F. Svejkovský, introduction by J. Durdík, Praha 1952. | pl_PL |
dc.references | Banaszkiewicz J., „Nadzy wojownicy” – o średniowiecznych pogłoskach dawnego rytu wojskowego (Prokopiusz z Cezarei, Paweł Diakon, Girard z Walii, Sakso Gramatyk i Gall Anonim), [in:] J. Banaszkiewicz, Takie sobie średniowieczne bajeczki, Kraków 2013, pp. 361–389. | pl_PL |
dc.references | Banaszkiewicz J., Polskie dzieje bajeczne Mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław 1998. | pl_PL |
dc.references | Cetwiński M., Nie samym mieczem: broń heraldycznych bohaterów, [in:] Non sensistis gladios. Studia ofiarowane Marianowi Głoskowi w 70. rocznicę urodzin, eds O. Ławrynowicz, J. Maik, P.A. Nowakowski, Łódź 2011, pp. 79–85. | pl_PL |
dc.references | Contamine P., Wojna w średniowieczu, transl. M. Czajka, Warszawa 1999. | pl_PL |
dc.references | Flori J., Rycerze i rycerstwo w średniowieczu, transl. E. Trojańska, Poznań 2003. | pl_PL |
dc.references | Iwańczak W., Tropem rycerskiej przygody. Wzorzec rycerski w piśmiennictwie czeskim XIV wieku, Warszawa 1985. | pl_PL |
dc.references | Labuda G., Mieszko II król Polski (1025–1034). Czasy przełomu w dziejach państwa polskiego, Kraków 1992. | pl_PL |
dc.references | Linde S.B., Słownik języka polskiego, vol. 2: G–L, ed. 3, Warszawa 1951. | pl_PL |
dc.references | Nadolski A., Grunwald. Problemy wybrane, Olsztyn 1990. | pl_PL |
dc.references | Nowakowski A., O pewnym grunwaldzkim epizodzie, [in:] Arma et ollae. Studia dedykowane Profesorowi Andrzejowi Nadolskiemu w 70 rocznicę urodzin i 45 rocznicę pracy naukowej. Sesja naukowa, Łódź, 7–8 maja 1992 r., Łódź 1992, pp. 137–145. | pl_PL |
dc.references | Piwowarczyk D., Poczet rycerzy polskich XIV i XV wieku, Warszawa 2004. | pl_PL |
dc.references | Samsonowicz A., Łowiectwo w Polsce Piastów i Jagiellonów, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991. | pl_PL |
dc.references | Semkowicz A., Krytyczny rozbiór Dziejów polskich Jana Długosza (do roku 1384), Kraków 1887. | pl_PL |
dc.references | Sławski F., Słownik etymologiczny języka polskiego, vol. 1: A–J, Kraków 1952–1956. | pl_PL |
dc.references | Słownik języka polskiego, vol. 1: A–K, ed. M. Szymczak, Warszawa 1978. | pl_PL |
dc.references | Słownik polszczyzny XVI wieku, ed. M.R. Mayenowa, vol. 7, Wrocław et al. 1973, vol. 8, Wrocław et al. 1974. | pl_PL |
dc.references | Słownik staropolski, vol. 2, Wrocław–Kraków–Warszawa 1958. | pl_PL |
dc.references | Spieralski Z., Kampania obertyńska 1531 roku, Warszawa 1962. | pl_PL |
dc.references | Strickland M., Provoking or Avoiding Battle? Challenge, Judicial Duel, and Single Combat in Eleventh- and Twelfth-Century Warfare, [in:] Armies, Chivalry and Warfare in medieval Britain and France. Proceedings of the 1995 Harlaxton Symposium, ed. M. Strickland, Harlaxton Medieval Studies VII, Stamford 1998, pp. 317–343. | pl_PL |
dc.references | Szlesiński I., Słownictwo wojskowe w wybranych tekstach literackich i historycznych XVII wieku, Wrocław et al. 1985. | pl_PL |
dc.references | Szymczak J., Pojedynki i harce, turnieje i gonitwy. Walki o życie, cześć, sławę i pieniądze w Polsce Piastów i Jagiellonów, Warszawa 2008. | pl_PL |
dc.references | Szymczak J., Rycerz i jego konie, Bellerive-sur-Allier 2018. | pl_PL |
dc.references | Szymczak J., Rycerz w hełmie, w zbroi i z tarczą, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016. | pl_PL |
dc.references | Szymczak J., Sposoby zdobywania i obrony grodów w Polsce w okresie rozbicia dzielnicowego, “Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1979, vol. 22, pp. 3–63. | pl_PL |
dc.references | Szymczak J., Z otwartą przyłbicą. Wojskowa i kulturowa rola hełmu w średniowieczu, “Gdańskie Studia z Dziejów Średniowiecza” 1995, no. 2, pp. 183–192. | pl_PL |
dc.references | Śliwiński B., Wojna o Nakło między księciem wschodniopomorskim Świętopełkiem a księciem poznańskim Przemysłem I i o okolicznościach zawarcia pokoju w Kcyni z lipca 1256 r., [in:] In tempore belli et pacis. Ludzie – miejsca – przedmioty. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Janowi Szymczakowi w 65-lecie urodzin i 40-lecie pracy naukowo-dydaktycznej, eds T. Grabarczyk, A. Kowalska-Pietrzak, T. Nowak, Warszawa 2011, pp. 485–494. | pl_PL |
dc.references | Wyrazy polskie w słowniku polsko-łacińskim Jana Mączyńskiego, part 1: A–O, ed. W. Kuraszkiewicz, Wrocław 1962. | pl_PL |
dc.references | Zientara B., Bolesław Wysoki – tułacz, repatriant, malkontent. Przyczynek do dziejów politycznych Polski XII wieku, “Przegląd Historyczny” 1971, vol. 62 (3), pp. 367–396. | pl_PL |
dc.contributor.authorEmail | jan.szymczak@uni.lodz.pl | pl_PL |
dc.identifier.doi | 10.18778/8331-303-0.06 | |
dc.relation.volume | 7 | pl_PL |
dc.discipline | archeologia | pl_PL |
dc.discipline | historia | pl_PL |