ЧЕХОСЛОВАЦКАЯ АРМИЯ И ВЕЛОСИПЕДНЫЕ ОТРЯДЫ 1918–1939 гг.

Abstract

В последней трети XIX в. развитие велоспорта привлекло внимание передовых армий, вскоре осознавших преимущества в скорости передвижения пехоты и возможности оставить велосипеды без присмотра, в отличии от, например, кавалерии, часть рядового состава которой выделялась для ухода за лошадьми. Уход за велосипедом оказался значительно проще и дешевле, чем за дорогими животными. Чехословацкая армия использовала велосипедные отряды с момента своего создания. Например, они действовали на территории Подкарпатской Руси. У каждого пограничного батальона была своя рота велосипедистов. В начале 1930-х гг. появилось несколько исследований велосипедных отрядов, а вскоре после этого к кавалерийским бригадам присоединились четыре велосипедных батальона. В 1937 г. добавился пятый. Эти подразделения считались одними из наиболее подготовленных и входили в состав быстрых дивизий. В 1938 г. велосипедные батальоны приняли участие в подавлении восстания генлейновских террористов, а на территории Подкарпатской Руси подавляли деятельность польских и венгерских диверсионных групп. В статье речь пойдет о развитии чехословацких велосипедных подразделений (прежде всего на примере 1-го велосипедного батальона), взглядах представителей чехословацкой армии касательно их использования. Авторы статьи также обратят свое внимание на информацию об иностранных велосипедных отрядах, опубликованной в межвоенных армейских специализированных журналах „Военное воспитание” („Vojenská výchova”) и, в первую очередь, „Военный кругозор” („Vojenské rozhledy”). В исследовании будут использованы архивные материалы, находящиеся в фондах Центрального военного архива – Военного исторического архива (Vojenský ústřední archiv – Vojenský historický archiv).

In the last three decades of the 19th century, the rising popularity of bicycles attracted the attention of army commanders. Soon, they noticed the striking advantages of using bicycles, including speeding up the infantry’s movements. Another great benefit was that bicycles did not require much attention, unlike the most renowned yet demanding form of transportation – horses, which necessitated the presence of special troops in the cavalry to take care of the animals.

Therefore, cycling proved to be the cheapest form of personal transportation for the army at that time. Since its establishment, the Czechoslovak army has used bicycle units. Each border battalion had its own company of cyclists. In the early 1930s, there were several studies on bicycle units and shortly after that, four bicycle battalions joined the cavalry brigades. In 1937, a fifth bicycle battalion was formed. These units were considered to be the most well-trained, forming a valuable part of the fast divisions. In 1938, bicycle battalions were a part of the operation against the uprising of Heinlein’s terrorists; bicycle units also operated on the territory of Subcarpathian Rus, suppressing the activities of Polish and Hungarian sabotage groups.

The article discusses the history of the development of the Czechoslovakian bicycle units and scrutinises how the Czechoslovak military perceived this phenomenon. The paper also includes information about foreign bicycle units.

Pod koniec XIX w. rozwój kolarstwa przyciągnął uwagę rozwiniętych armii, które szybko zdały sobie sprawę z zalet wynikających z szybkości poruszania się piechoty oraz możliwości pozostawienia rowerów bez opieki, w przeciwieństwie do np. kawalerii, gdzie część szeregowych przydzielano do zajmowania się końmi. Opieka nad rowerami okazała się znacznie łatwiejsza i tańsza niż w przypadku drogich zwierząt. Armia czechosłowacka używała formacji rowerowych od samego początku. Oddziały rowerowe działały np. na terenie Rusi Podkarpackiej. Każdy batalion graniczny miał własną kompanię rowerzystów. Na początku lat trzydziestych pojawiło się kilka opracowań dotyczących jednostek rowerowych, a wkrótce potem do brygad kawalerii dołączyły cztery bataliony rowerowe. W 1937 r. dodano piąty batalion. Jednostki te były uważane za jedne z najlepiej wyszkolonych i wchodziły w skład dywizji szybkich. W 1938 r. bataliony rowerowe brały udział w tłumieniu powstania Konrada Henleina, a na terenie Rusi Podkarpackiej pacyfikowały działalność polskich i węgierskich grup dywersyjnych. W artykule skupiono się na rozwoju czechosłowackich jednostek rowerowych (przede wszystkim na przykładzie 1 batalionu rowerowego) oraz na poglądach przedstawicieli armii czechosłowackiej na ich wykorzystanie. Autorzy artykułu zwrócą również uwagę na informacje o jednostkach rowerowych publikowane w specjalistycznych międzywojennych czasopismach wojskowych „Wychowanie Wojskowe” („Vojenská Výchova”) a przede wszystkim w „Wojenny Horyzont” („Vojenské Rozhledy”). W opracowaniu wykorzystane zostaną materiały archiwalne znajdujące się w zasobach Centralnego Archiwum Wojskowego – Wojskowego Archiwum Historycznego w Pradze (Vojenský ústřední archiv – Vojenský historický archiv).