Negatywne dziedzictwo. Sobór prawosławny na placu Saskim w Warszawie

Abstract

Artykuł poświęcony jest historycznej, dziś już nieistniejącej budowli: soborowi prawosławnemu świętego Aleksandra Newskiego, który Rosjanie wybudowali na warszawskim placu Saskim w latach 1894–1912. Inicjatywę tę traktuję jako jedną z praktyk przestrzennych mających na celu demonstrację władzy i symboliczne zaznaczanie podporządkowanej przestrzeni. Argumentuję, że rosyjscy inicjatorzy i budowniczy soboru traktowali ten obiekt instrumentalnie, jako okazję do zaznaczenia swej dominacji, co w nowej rzeczywistości politycznej, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, zdecydowało o uznaniu budynku za negatywne dziedzictwo, a w efekcie o jego rozbiórce.

The article is devoted to a historical, now non-existent building: the Orthodox cathedral of Saint Alexander Nevsky, which the Russians built in Warsaw’s Saski Square in the years 1894–1912. I treat this initiative as one of spatial practices aimed at demonstrating power and symbolically marking the subordinated space. I argue that the Russian initiators and builders of the cathedral treated this object instrumentally, as an opportunity to mark their dominance. This meant that in the new political reality, after Poland had regained its independence, the building was considered a negative heritage and was ultimately demolished.