Cavalry Unit of Jan Buczacki from the year 1501

Abstract

This article considers the offensive and defensive armament, organisational structure, and condition of horses in the King of Poland’s 200-horse mercenary company under the command of rittmeister (rotmistrz) Jan Buczacki in 1501. As a part of the permanent defence system (obrona potoczna), this company was stationed in the territory of the Kingdom of Poland’s Ruthenian Lands in order to protect the lives and property of the local residents from the military threats of Tatar and Moldavian forces. The article presents the results of a source study and a statistical analysis of a part of a hand-written military registry from 1501, which is stored in the Central Archives of Historical Records in Warsaw. In the registry records, 24 knights (men-at-arms, or companions – towarzysze), including the captain, were mentioned by their name or nickname, while the majority of the soldiers and squires remained anonymous. In total, the company comprised 171 men (including 24 knights and 2 military musicians) and 29 squires. The records report that the company had 135 pieces of offensive armament (102 crossbows, 30 lances, 3 matchlocks) and 174 pieces of defensive armament (28 full plate knights’ armours, 106 shooters’ armours, 5 chain mails, a breastplate, a sallet helmet, an armet helmet, and a small shield – a buckler). According to the type of armaments, the soldiers of the unit can be divided into four categories: heavy lancers (kopijnicy), arbalists, demi-lancers (półkopijnik), and swordsmen. In addition, the registry includes detailed records describing the company’s horses, which were classified as either spearman or shooters’ horses. In particular, there were 56 heavy lancers’ horses, 137 shooters’ horses, and 7 horses belonging to neither of those categories.

Artykuł jest poświęcony uzbrojeniu zaczepnemu i ochronnemu, strukturze organizacyjnej, kondycji koni jazdy zaciężnej roty dowodzonej przez Jana Buczackiego w 1501 r. Oddział ten, był na służbie króla Polski, wchodził w skład tzw. obrony potocznej. Była to jedna z rot, które miały odpierać najazdy tatarskie i mołdawskie na południowo-wschodnie ziemie Królestwa Polskiego. Podstawowym źródłem, na którym oparto ten artykuł jest rejestr roty J. Buczackiego przechowywany w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. Oddział ten liczył 200 koni, w tym 24 dowódców pocztów (tzw. towarzyszy), którzy zostali odnotowani z imienia i nazwiska (lub przydomku). Imion pozostałych żołnierzy nie odnotowano. Rota liczyła 171 żołnierzy (w tym 24 towarzyszy, oraz 2 muzykantów wojskowych) i 29 pacholąt. Na kartach źródła odnotowano 135 elementów uzbrojenia zaczepnego (102 kusze, 30 lekkich kopii – tzw. drzewek, 3 rusznice). Zostały również zapisane 174 elementy uzbrojenia ochronnego (28 zbroi kopijniczych, 106 zbroi strzelczych, 5 pancerzy, napierśnik, hełmy typu łebka i przyłbica oraz tarcza). Charakter uzbrojenia poszczególnych jeźdźców pozwala podzielić ich na cztery kategorie: kopijników, strzelców, półkopijników, mieczowników. Bardzo szczegółowo zostały opisane konie podzielone na dwie główne kategorie: konie kopijnicze, których odnotowano 56 oraz strzelcze, występujące w liczbie 137. W przypadku pozostałych 7 wierzchowców nie określono żadnej kategorii. Oddział Buczackiego był typową dla tego okresu rotą.