Z historii powojennych badań literatury i kultury popularnej

Abstract

Celem autora artykułu było ukazanie, w jaki sposób zmieniał się stosunek badaczy do zjawisk z kręgu literatury i kultury popularnej w okresie po 1945 roku. Uwzględniono wpływ uwarunkowań społeczno-politycznych oraz rynkowych na postrzeganie popkultury i popliteratury. Dla przejrzystości wywodu okres zapoczątkowany rokiem 1945 podzielono na podokresy. Wyodrębniono je, kierując się dominującymi w każdym z nich tendencjami, mającymi najistotniejszy wpływ na postrzeganie roli obiegu popularnego kultury w życiu społecznym i na wyobraźnię zbiorową. Widoczna jest przy tym linia rozwojowa refleksji nad popkulturą wiodąca od odebrania jej jakiejkolwiek funkcji w okresie realizmu socjalistycznego (1949–1956), poprzez akceptację niektórych jej przejawów przy jednoczesnym ideologicznym ich odczytaniu (lata 1957–1990), po silnie zaznaczające się – charakterystyczne dla badań najnowszych – tendencje do traktowania wytworów popkulturowych jako świadectw przemian kulturowych współczesności.

The aim of the article was to present how the researchers’ approach to the issues of popular culture and literature changed after 1945. The author focuses on the effect that the socio-political and market conditions had on perceiving pop culture and literature. For the purposes of clarity, in the article the period beginning from 1945 was divided into subperiods, each marked by specific tendencies which had the greatest impact on public imagination and on understanding the role that the circulation of popular culture had in social life. At the same time, one can easily notice the development of reflection over the popular culture, which finally leads to depriving it of any function in the times of socialist realism (1949–1956): from accepting some of its indications and simultaneous understanding it in terms of ideology (1957–1990), to strong tendencies of treating pop-cultural creations as a proof of cultural changes of the modern world – especially visible in the latest researches.