Polskie opisy Turcji w XVIII wieku

Abstract

W rozprawie podjęto próbę ukazania Turcji i Osmanów w świetle osiemnastowiecznych polskich opisów, które stanowią odbicie ówczesnej świadomości Polaków lub naturalizowanych cudzoziemców różnych zjawisk tureckiej kultury i cywilizacji. Zakres merytoryczny, przestrzenny i czasowy badań został ujęty w temacie rozprawy (polskie opisy Turcji w XVIII wieku); dolną granicę czasową stanowi zakończenie III wojny północnej w 1721 roku, a górną — koniec istnienia Rzeczypospolitej w 1795 roku. Rozważania dotyczą: autorów opisów, samych opisów i dróg przekazu informacji składającej się na relację o Turcji, a także odbicia w umysłowości polskiej XVIII wieku realiów tureckich stosunków gospodarczych, religijno-obyczajowych i politycznych. Do rozprawy dołączono słowniczek ważniejszych tureckich terminów. Jedną z istotnych konkluzji jest stwierdzenie, że w dobie dojrzałego oświecenia, przy znaczącym udziale Stanisława Augusta, dokonała się zmiana oceny Turcji w oczach Polaków w kierunku uzmysłowienia sobie koniecznego dialogu kultur i obalenia stereotypów negatywnie obciążających Osmanów.