Streszczenie
Podstawowym celem rozprawy jest prezentacja miejsca i rangi archeologii w programie działalności Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego oraz przedstawienie roli, jaką Towarzystwo odegrało w popularyzacji i ochronie zabytków archeologicznych, głównie w okresie rozbiorów Polski. W pracy prezentowane są słabo poznane bądź zapomniane działania archeologiczne zainspirowane i przeprowadzone przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Ze względu na szeroki zakres prac badawczych i konserwatorskich, ale jednocześnie niewielką ilość zachowanych źródeł archiwalnych, nie jest możliwe szczegółowe omówienie wszystkich stanowisk archeologicznych badanych przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze.