Grody kultury łużyckiej w międzyrzeczu górnej Warty i Prosny

Abstract

Celem dysertacji jest próba charakterystyki grodów — nie tylko jako zjawiska o charakterze progresywnym (urbanizacyjnym) w strukturze osadniczej kultury łużyckiej w Polsce Środkowej. Autor podjął rozważania zmierzające do nakreślenia przyczyn powstania tej specyficznej formy osiedli. Badaniom tym towarzyszyły próby oceny roli kulturowej, społecznej oraz osadniczej, jaką odegrać mogły te grody na omawianym terenie, od schyłku epoki brązu aż po schyłek okresu halsztackiego D. Rozprawa powstała jako wynik zainteresowań autora osadnictwem grodowym kultury łużyckiej na obszarze południowej części Polski Środkowej i towarzyszącym temu zjawisku procesom kulturowym. Realizację zamierzeń badawczych rozpoczęto w 1994 roku — skoncentrowano się zwłaszcza na czterech grodziskach zlokalizowanych w dorzeczu górnej Warty i Prosny. Autor wykorzystał m.in. rezultaty badań wykopaliskowych prowadzonych na dwóch z nich: w Wieruszowie-Podzamczu oraz Szczawnie-Topieli, gm. Burzenin. Zakres chronologiczny pracy zamyka się w przedziale pomiędzy późnym okresem epoki brązu a schyłkiem okresu halsztackiego D. Dolną cezurę wyznaczają daty radiowęglowe powstania założeń grodowych przypadające głównie na IX wiek p.n.e. Odnoszą się one do fragmentów konstrukcji wałów obronnych grodzisk w Kurowie i Strobinie (w przypadku tego osiedla także do budynków mieszkalnych zlokalizowanych na majdanie). Cezurę górną wyznacza moment powstania i prawdopodobnie krótkotrwałego użytkowania fortyfikacji niewielkiego założenia obronnego w Szczawnie-Topieli.