Polacy o Włochach – Włosi o Polakach. Język, literatura, kultura: I polacchi a proposito degli italiani – gli italiani a proposito dei polacchi. Lingua, letteratura, cultura

Abstract

Monografia składa się z trzech części poświęconych kolejno językowi, literaturze i kulturze ujętych w kontekście relacji polsko-włoskich. W części sprofilowanej językoznawczo znalazły się wykłady poświęcone leksyce (zapożyczeniom polsko-włoskim na przestrzeni wieków, leksyce włoskiej w polskim słownictwie kulinarnym), paremii (podobieństwom i różnicom językowym i semantycznym) oraz historii języka polskiego. Odrębny tekst odnosi się do łacińsko-polskich kontaktów językowych. Łacina nie tylko dała początek językom romańskim, lecz także była pierwszym językiem polskich elit. Ostatni tekst analizuje trzy reportaże Henryka Sienkiewicza z podróży do Włoch. W części literaturoznawczej znalazły się opracowania poświęcone kolejno: polsko-włoskim relacjom na gruncie literackim od XVI do XVIII w., wpływom, jakie twórczość Giambatisty Mariniego wywarła na polskich twórców barokowych w zakresie poetyki, stylistyki i tematyki. Kolejne teksty podejmują zagadnienie wpływów literatury i kultury Włoch na pokolenie polskich romantyków i po-romantyków. Jedno z opracowań podejmuje temat wierszy-ekfraz wybranych poetów polskich. Blok poświęcony literaturze zamyka wykład przybliżający sylwetkę i twórczość Stanisława Lema. Blok tematyczny o kulturze otwiera tekst przybliżający sylwetkę hetmana Jana Zamoyskiego, następny omawia relacje polsko-włoskie na płaszczyźnie dynastycznej, dyplomatycznej i politycznej oraz pokazuje, w jaki sposób owe kontakty przyczyniły się do inkorporowania elementów kulturalnych i obyczajowych zarówno w Polsce, jak i we Włoszech. W zamykającym monografię wykładzie przybliżone zostały sylwetki pięciorga polskich laureatów Literackiej Nagrody Nobla i nakreślona została recepcja ich dzieł we Włoszech.

The monograph is composed of three parts devoted respectively to language, literature, and culture, all examined within the context of Polish–Italian relations. The linguistically oriented section includes lectures devoted to lexis (Polish–Italian lexical borrowings over the centuries, Italian vocabulary in Polish culinary terminology), paremiology (linguistic and semantic similarities and differences), and the history of the Polish language. A separate paper addresses Latin–Polish linguistic contacts. Latin not only gave rise to the Romance languages but also served as the first language of the Polish elite. The section concludes with an analysis of three travel reports by Henryk Sienkiewicz from his journey to Italy. The literary section comprises studies devoted, respectively, to Polish–Italian literary relations from the sixteenth to the eighteenth centuries and to the influence exerted by the works of Giambattista Marino on Polish Baroque authors in terms of poetics, stylistics, and thematic scope. Subsequent papers explore the impact of Italian literature and culture on the generation of Polish Romantics and post-Romantics. One study focuses on ekphrastic poems by selected Polish poets. The literary section concludes with a lecture presenting the figure and work of Stanisław Lem. The section on culture opens with a paper devoted to Hetman Jan Zamoyski, followed by a study discussing Polish–Italian relations on the dynastic, diplomatic, and political levels, showing how these contacts contributed to the incorporation of cultural and social elements in both Poland and Italy. The monograph concludes with a lecture presenting the five Polish laureates of the Nobel Prize in Literature and outlining the reception of their works in Italy.