Separation Theorems as a Theoretical Basis of the Relations Between Calculatorical (internal) and Pagatorical (external) Income Statement and Controlling
Abstract
Celem artykułu jest ocena znaczenia koncepcji separacji dla budowy systemu rachunkowości
przedsiębiorstwa. Przedmiotem analizy autora jest (wewnętrzny) rachunek kosztów i wyników,
pagatoryczny (zewnętrzny) rachunek zysków i strat oraz system controllingu przedsiębiorstwa.
Podział systemu rachunkowości jednostki gospodarczej na dwa podsystemy, tj. rachunek
kosztów i wyników dla potrzeb informacyjnych kierowników jednostki oraz podsystem rachunkowości
zewnętrznej, nazwany pagatorycznym rachunkiem zysków i strat, a także określenie
wzajemnych relacji tych podsystemów oraz ich powiązań z systemem controllingu powinny
zostać dokonane przy zastosowaniu zasad i procedur wskazujących, przy jakich założeniach
taki podział jest dopuszczalny bez naruszenia funkcji celu.
Dążąc do wyspecyfikowania tych zasad, autor przedstawił i ocenił następujące koncepcje
odnoszące się do separacji i integracji podsystemów rachunkowości:
- teoria Preinreicha-Lücke’go,
- koncepcja Kloocka oparta na teorii inwestycji,
- podejście oparte na teorii agencji,
- podejście zorientowane na rynek kapitałowy.
Końcowa część artykułu zawiera propozycje autora i wnioski ważne dla projektowania
wewnętrznego rachunku kosztów i wyników, podsystemu rachunkowości finansowej (zewnętrznej)
oraz systemu controllingu w jednostce gospodarczej.
1. Na płaszczyźnie operacyjnej system rachunku kosztów jest niezbędny. Może być zorganizowany
zgodnie z koncepcją relacyjnej bazy danych.
2. Teoretyczną podbudową formalnej relacji równorzędności pagatorycznego rachunku
zysków i strat oraz wewnętrznego rachunku kosztów i wyników jest teoria Lücke’go oraz
koncepcje pochodne.
3. Dzięki konsekwentnemu formułowaniu i stosowaniu formalnych teorii separacji oraz
rzeczywistych podziałów, rachunek kosztów i controlling dostarczają właściwych informacji
potrzebnych do podejmowania decyzji w sprawie różnych problemów wewnętrznych.
4. Jednym z ważnych zadań controllingu jest opracowanie, przetestowanie, wdrożenie oraz
utrzymywanie systemu rachunku kosztów dostosowanego do specyfiki firmy. Dzięki uzyskanym
informacjom można koordynować wszystkie decyzje kierownictwa, uwzględniając nadrzędny cel
przedsiębiorstwa.
5. Niezależnie od wyżej przedstawionych korzyści nie ulega wątpliwości, że choć jesteśmy
na właściwym torze, traktując formalne i rzeczywiste podziały jako teoretyczne podstawy
rachunku kosztów i controllingu, potrzebne są dalsze badania empiryczne w tej dziedzinie.
Collections