Die Tschechische Ballade im 19. und 20. Jahrhundert: gattungspoetische Evolutionierung und kulturpoetischer Status, systemreferentieller und metaphorischer Gebrauch

Abstract

Miejsce i rolę ballady, przede wszystkim ballady poważnej, w literaturze czeskiej różni się od historii ballady literackiej w wielu innych literaturach europejskich. Od końca XVIII wieku, tzn. od początku tzw. Odrodzenia narodowego (Narodni obrozeni) w Czechach, ballada - razem z idyllą, częściowo i traktatem - przybrała status 'poetyki kulturalnej: kanoniczne ballady i teksty innych rodzajów literackich używających systemu gatunkowego ballady pisali tacy wybitni przedstawiciele literatury i kultury czeskiej jak F. L. Ćelakovsky, B. Nśmcovź J. K. Erben, J. Vrchlicky, J. Neruda, A. Sova, J. Wolker, J. Seifert, V. Nezval, V. Havel i wielu innych. W ciągu XIX stulecia (tzn. century of nation building) autorzy czasami używali ulubionego gatunku ballady dla konstrukcji, czyli afirmacji tożsamości narodowej; w XX wieku zaś ballada jest faworyzowaną formą komunikacji między autorami i czytelnikami. Szczyt ewolucji ballady czeskiej widoczny jest w tekstach awangardy lat 20. oraz 30. np. w balladach noblisty Seiferta: system poetycki ballady (koncept niedoczasu, formuła 'błędny czas, błędne miejsce) tutaj funkcjonuje jako sonda dla badania sytuacji człowieka wieku XX.