Domain Ontology: The New Method of Mapping the Field of Qualitative Research Practices

Abstract

Already in the early 1990s, one could encounter the opinion that the state in which the field of qualitative research finds itself bears the hallmarks of the ‘curse of abundance’. Since then, the phenomenon of proliferation in the field has continued to gain momentum. Due to the dynamic growth of qualitative variants of research methodologies, methods and techniques, as well as the enormous internal diversity of the field, qualitative researchers are struggling to orient themselves in the field of their own research practice. Increasingly, many researchers signal the need to systematize their knowledge of the numerous contemporary variants of qualitative research practice. This article responds to this need. It presents a model of the field of contemporary qualitative research based on the IT concept of domain ontology, developed based on a multidimensional content analysis of five dominant methodological journals presented in the form of a semantic network. The proposed model gives an insight into the essential elements of the field (epistemological approaches, data collection and analysis methods, classified into 369 ontological classes), as well as shows their clusters and inter-class relationships. It indicates the existence of three sub-fields characterized by the presence of different approaches and research methods, which differ in density and the strength of relationships. The ontological model of the qualitative research field is an important step toward the development of a domain qualitative research knowledge base, i.e., an information system organizing methodological knowledge that allows for trend monitoring, knowledge management, and effective use of knowledge in research practice.

Już w latach dziewięćdziesiątych pojawiła się opinia, że obszar badań jakościowych cierpi na „klątwę urodzaju”. Zjawisko to przybiera na sile wraz z dynamicznym rozwojem różnych wariantów metodologii, metod i technik badawczych. Badacze jakościowi napotykają trudności na różnych etapach swojej kariery i dostrzegają potrzebę uporządkowania wiedzy na temat współczesnych wariantów badawczych praktyk jakościowych. Niniejszy artykuł odpowiada na tę potrzebę, prezentując model pola współczesnych badań jakościowych, oparty na koncepcji informatycznej ontologii dziedzinowej. Model ten został opracowany na podstawie wielowymiarowej analizy treści pięciu kluczowych czasopism metodologicznych i przedstawiony w formie sieci semantycznej. Dla porządku wyodrębniono trzy obszary: podejścia epistemologiczne, metody zbierania i analizy danych, które sklasyfikowano w 369 klasach ontologicznych. Ponadto model ukazuje skupiska i zależności między tymi elementami oraz wskazuje na istnienie trzech podobszarów, które charakteryzują się różnymi podejściami i metodami badawczymi, różniącymi się gęstością i siłą zależności. Ten ontologiczny model współczesnego pola badań jakościowych stanowi istotny krok w kierunku opracowania bazy wiedzy na temat tej dziedziny. Może on służyć jako system informacyjny do organizacji metodologicznej wiedzy, monitorowania trendów, zarządzania wiedzą oraz skutecznego wykorzystania jej w praktyce badawczej i dydaktycznej, poszerzając spojrzenie na dostępne praktyki i zwiększając pewność wśród badaczy do zastosowania różnych podejść w zbieraniu danych i analizie.