Higiena jako „złoty środek” w odniesieniu do ciała w komentarzach przyrodniczych Waltera Burleya

Abstract

Walter Burley, an English philosopher active in the first half of the fourteenth century, was a prolific writer interested in logic, philosophy of nature and practical philosophy. His commentaries on Aristotle’s Parva naturalia are dealing with problems lying on the borderland between physiology and psychology but also involving medicine and ethics, two practical disciplines benefiting from theoretical reflection in the field. Although the normative approach is not something that Burley consistently pursues in the commentary, it is possible to identify and analyse fragments, which contain advice concerning good, i.e., healthy life. Burley’s hygienic advice is based, just like the moral one, on the Aristotelian principle of golden mean. The paper discusses the cases of hygienic advice concerning diet, exercise and sleep to show how the principle is applied in this field.

Walter Burley, angielski filozof działający w pierwszej połowie XIV w., był płodnym autorem zainteresowanym logiką, filozofią przyrody oraz filozofią praktyczną (etyką i polityką). Jego komentarze do drobnych traktatów Arystotelesa z zakresu psychologii i fizjologii, znanych w średniowieczu pod wspólną nazwą Parva naturalia, zajmują się głównie zagadnieniami leżącymi na pograniczu tych dyscyplin i obejmują także problemy dotyczące związanych z nimi dyscyplin praktycznych: medycyny i etyki, które korzystają (także i dzisiaj) z teoretycznej refleksji przyrodniczej. Choć w komentarzach do Parva naturalia Burley raczej rzadko przedstawia tezy o charakterze normatywnym, można w nich odnaleźć i przeanalizować fragmenty zawierające rozmaite wskazówki dotyczące dobrego, to znaczy zdrowego trybu życia. Porady higieniczne Burleya wykorzystują Arystotelesowską zasadę złotego środka (aurea mediocritas), w czym podobne są do wskazówek moralnych. Niniejszy tekst jest analizą Burleyowskich wskazówek higienicznych dotyczących diety, ćwiczeń fizycznych (i wysiłku fizycznego), a także snu oraz próbą wykazania, w jaki sposób Burley korzysta w tym obszarze z zasady złotego środka.