Pod wiatr…: Czytanie życia Józefy Śmigielskiej-Dobieszewskiej

Abstract

Monografia Pod wiatr… Czytanie życia Józefy Śmigielskiej-Dobieszewskiej jest propozycją biografii dziewiętnastowiecznej emancypantki, której życie obejmowało prawie osiem dekad, od 1821 do 1899 r. Było ono nie tylko długie, ale i kręte, pełne zmian zarówno w obrębie jednostkowych doświadczeń, jak i przeobrażeń cywilizacyjnych ówczesnego świata. Śmigielska okazuje się w tej perspektywie niebanalną postacią polskiej kultury „południa wieku”, reprezentantką fascynującego pokolenia „trzeźwych entuzjastów”, kobietą niewolną od słabości, ale na pewno odważną i niezależną, a przy tym zdroworozsądkową i dowcipną. Pisarka, publicystka, pedagożka, aktywistka społeczna, prekursorka socjologicznej obserwacji – na przekór męskocentrycznym strukturom społecznym – dowodziła na wielu polach swej działalności, że samorozwój kobiety może służyć z dobrym skutkiem całej wspólnocie. Jej prace literackie, felietony, reportaże, przedsięwzięcia redaktorskie oraz głośne wystąpienia publiczne (np. odczyty popularnonaukowe) prowokowały współczesnych do dyskusji i inspirowały pokolenia kobiet pozytywistek (m.in. Elizę Orzeszkową). Niniejsza książka, sięgająca do wielu źródeł archiwalnych i prasowych, rekonstruuje niebanalną drogę, jaką przyszło Śmigielskiej przejść od czasów hołdujących bardzo tradycyjnym wyobrażeniom o roli kobiet w społeczeństwie do chwili, gdy śmiało i po partnersku komentowała na łamach czasopism Królestwa Polskiego i Galicji bieżące wydarzenia społeczno-polityczne. Jest więc to też pośrednio opowieść o faktycznych narodzinach ruchu emancypacyjnego, który u swych polskich źródeł skutecznie zawiązywał przymierze między tradycją i procesami modernizacyjnymi.

The book Against the Wind… Reading the Life of Józefa Śmigielska-Dobieszewska is a biography of the nineteenth-century suffragette, whose life spanned nearly eight decades, from 1821 to 1899. From this perspective, Śmigielska turns out to be a remarkable figure in the Polish culture of the Noon of the 19th century," a representative of a fascinating generation of "Sober Enthusiasts," and a woman who was not free of weaknesses, but who was certainly courageous and independent, and at the same time common-sense and witty. A writer, journalist, educator, social activist, and precursor of sociological observation - in spite of male-centric social structures – she proved in many fields of her activity that women's self-development can serve the entire community with good results. Her literary works, articles, reports, editorial ventures, and high-profile public appearances (such as lectures on popular science) provoked discussion among her contemporaries and inspired generations of women positivists (including Eliza Orzeszkowa). This book, which draws on many archival and press sources, reconstructs Śmigielska's remarkable journey from the times when she adhered to very traditional ideas about the role of women in society to the moment when she boldly and as a partner commented on current socio-political events in the magazines of the Kingdom of Poland and Galicia.Thus, indirectly, it is also a story about the actual birth of the emancipation movement, which in its Polish origins successfully established an alliance between tradition and modernization.