W jakim stopniu nowe regulacje ustawowe w zakresie dostępności zwiększają szanse na aktywizację społeczną i zawodową osób z niepełnosprawnościami?

Abstract

W artykule zostało postawione pytanie: na ile upowszechnienie i wprowadzenie standardów dostępności może przełożyć się na aktywizację społeczną i zawodową osób pozostających dotychczas na uboczu życia publicznego z powodu różnorodnych deficytów o charakterze instytucjonalnym, społecznym i osobistym? Teoretycznym podłożem tych rozważań jest społeczny model niepełnosprawności, który problem uczestnictwa OZN w życiu publicznym lokuje w organizacji społeczeństwa i we właściwościach środowiska, w jakim funkcjonują takie osoby. Podstawą empiryczną w niniejszym artykule jest uczestnictwo autora w roli badacza i audytora w projektach badawczo-wdrożeniowych dotyczących dostępności w latach 2018–2022. Niniejszy artykuł jest jednym z pierwszych, w którym autor szuka związków między standardami dostępności a poziomem aktywizacji społecznej i zawodowej osób z niepełnosprawnościami i szczególnymi potrzebami. Temat ma charakter dynamiczny z kilku powodów. Po pierwsze, sam proces dostosowań w trakcie pisania artykułu (rok 2023) jest w fazie początkowej. Po drugie, same standardy będą wypracowywane dla poszczególnych działów sektora publicznego i dzięki temu będzie przybywało optymalnych rozwiązań. Po trzecie, badania nad dostępnością i aktywizacją będą coraz bardziej zaawansowane i zdolne do monitorowania tego złożonego nieliniowego rozwoju. Na ten moment można stwierdzić, że związek między tymi dwiema sferami – dostępności i aktywizacji – jest pozytywny, ale nadal pośredni i nie rozwiązujący wielu problemów.

The article asks to what extent the dissemination and introduction of accessibility standards can result in the social and professional activation of people who have so far remained on the sidelines of public life due to various deficits of an institutional, social and personal nature? The theoretical basis for these considerations is the social model of disability, which locates the problem of participation of MSPs in public life in the organization of society and in the properties of the environment in which such people function. The empirical basis for this article will be the authors participation as a researcher and auditor in research and implementation projects on accessibility in 2018–2022. This article is undoubtedly one of the first to seek the relationship between accessibility standards and the level of social and professional activation of people with disabilities and special needs. The topic is dynamic for several reasons. First, the process of adaptation itself in the year of writing the article (2023) is in its early stages. Secondly, the standards themselves will be developed for the various departments of the public sector and thus optimal solutions will arrive. Thirdly, research on accessibility and activation will become more advanced and capable of monitoring this complex – non-linear development. At this point it can be concluded, that the relationship between these two spheres: accessibility – activation is positive, but still indirect and without solving the many problems.