Czytelnik, nawigator, podróżnik? Młody odbiorca literackich hipertekstów

Abstract

Bardzo ważnym aspektem współczesnej aktywności literackiej stało się wprowadzenie literatury do przestrzeni wirtualnej. Technika komputerowa bez problemu potrafiła przetworzyć tradycyjne – prozatorskie i poetyckie formy tekstualności. Jednakże trudność czytania za pośrednictwem monitora sprawiła, że odbiorca, mając przed sobą potężną dawkę informacji, będzie wolał zdobywać je, odsłaniając kolejne strony. Taki czytelnik nie będzie przedzierał się przez kolejne zdania, ale ogarnie wzrokiem cały tekst zamieszczony na odkrytej planszy opatrzonej atrakcyjną animacją, dźwiękiem i obrazem, zwiększając tym samym możliwości własnej percepcji. W ten sposób ukształtowało się zupełnie nowe pokolenie współczesnych odbiorców. Literatura obecna w cyfrowej przestrzeni zaistniała w nowych formach. Autorka szczególną uwagę zwróciła na teksty funkcjonujące tylko w środowisku wirtualnym, tzw. literaturę sieciową, bazującą na hipertekście. O czytelnictwie literatury hipertekstowej warto mówić, gdyż zajmuje ona ważny obszar polskiej literatury najnowszej. Z uwagi na skomplikowaną strukturę hipertekstu, która może rozwarstwiać się w nieskończoność poprzez wzrost liczby odniesień, bardzo istotna jest kontrola nad procesem lektury. Chcąc rozmawiać o niej z młodzieżą, należy rozważyć, w jaki sposób można ją odbierać? Jak uzyskać efektywność lektury, którą utrudnia przecież interaktywność i przestrzenność sieciowych tekstów? Jak poradzić sobie z tym, że twórcy literatury hipertekstowej wykroczyli poza literackie środki przekazu, aktywizując czytelnika nie tylko do odczytywania sensów, ale również tworzenia nowych?

Bringing literature into the virtual space has become a significant aspect of modern literary activity. Thanks to information technology traditional prose and poetic forms of textuality have been transformed without any problem. Nevertheless, the difficulty with screen reading has made the reader, who confronts a huge amount of information, prefer to get the information by turning pages. Instead of struggling through sentences, the reader will be able to take in the entire text which is placed on the open chart with the additional animations, sounds and pictures; the abilities of the reader’s own perception will increase at the same time. A brand new generation of a modern audience has been shaped in this way. The literature which is present in a digital space has come into existence in new forms. I will pay special attention to the texts which function only in a virtual world, so-called network literature based on a hypertext. Reading hypertextual literature is worth discussing today as it occupies an important area in Polish modern literature. Due to the fact that structure of a hypertext is complex and it can layer endlessly by the increasing number of references, the control of the process of reading is crucial. The question how to understand the reading should be considered if teachers want to talk about it with their students. How to make the reading more effective, since it becomes difficult because of the interactivity and space of network texts? How to manage with the situation that the authors of hypertextual literature have gone beyond literary means of expression, stimulating the reader not only to reading meanings but also to creating new ones? I will try to answer these questions since hypertextual literature can be an interesting form to make young people be more active in reading.