Reklama kolejowa i murale jako przykład projektowania graficznego na zlecenie Banku Pekao S.A. w latach 1945–1989

Abstract

Bank Pekao S.A. to jedna z najstarszych instytucji tego typu w kraju. Już w okresie międzywojennym decydowała się ona na nowoczesne formy reklamy, takie jak m.in. neony. Po wojnie, Bank zamawiał projekty materiałów promocyjnych u najwybitniejszych polskich grafików, takich jak Waldemar Świerzy, Karol Śliwka czy Tadeusz Jodłowski. Na zlecenie Pekao opracowywali oni nie tylko wielobarwne plakaty, ale również mniej spektakularne formy reklamy: ulotki, broszury czy opakowania na żywność oferowaną w ramach eksportu wewnętrznego. W celu dotarcia do jak najszerszej grupy odbiorców, ważną rolę w historii projektowania graficznego na zlecenie instytucji pełniły formy reklamy pojawiające się w przestrzeni publicznej, w szczególności na dworcach i w składach pociągów PKP, ale również wielkoformatowe murale umieszczane na ścianach budynków w atrakcyjnych lokalizacjach. Organizacja metod reklamy w systemie gospodarki centralnie planowanej nie była jednak zadaniem łatwym. Podczas realizacji projektów mierzono się z brakami odpowiednich materiałów, a także trudnościami natury logistycznej, wynikającymi ze słabych mocy przerobowych przemysłu poligraficznego. Mimo to, w czasach kojarzonych głównie z trudami codzienności i wszechogarniającą „szarością”, materiały reklamowe zamawiane przez Pekao, zachwycały ciekawymi formami, wyrazistą kolorystyką i wysokim poziomem wykonania.

Bank Pekao S.A. is one of the oldest institutions of this type in the country. Already in the interwar period, it decided to use modern forms of advertising, such as: neon lights. After the war, the Bank commissioned designs for promotional materials from the Poland’s most outstanding graphic designers, such as Waldemar Świerzy, Karol Śliwka and Tadeusz Jodłowski. At Pekao’s request, they developed not only multi-colored posters, but also less spectacular forms of advertising, such as leaflets, brochures and packaging for food offered as part of the internal export. In order to reach the widest possible audience, an important role in the history of graphic design on behalf of the institution has been played by forms of advertising appearing in public space, in particular at railway stations and inside the trains, but also as large-format murals placed on the walls of buildings in prominent locations. However, organizing advertising methods in a centrally planned economy was not an easy task. The implementation of the projects used to be hampered by a lack of appropriate materials, as well as logistical difficulties, due to the printing industry’s weak capacity. Nonetheless, in an era associated mainly with the hardships of everyday life and the all-pervading „greyness”, the advertising materials ordered by Pekao, delighted with their interesting forms, expressive colors and high level of workmanship.