Działalność Związku Patriotów Polskich na Wileńszczyźnie (1944-1946)

Abstract

Celem rozprawy jest przedstawienie genezy i działalności Zarządu Republikańskiego Związku Patriotów Polskich w Litewskiej SRR (ZR ZPP w LSRR) - na tle niezwykle

skomplikowanej sytuacji społeczno-politycznej Wileńszczyzny i wydarzeń na arenie

międzynarodowej. Istotnym założeniem jest też ukazanie specyfiki wileńskiego oddziału

ZPP. Podstawę źródłową niniejszego opracowania stanowi zespół archiwalny Związku

Patriotów Polskich w ZSRR 1943-1946, znajdujący się w zasobach Archiwum Akt Nowych

(AAN). Bardzo ważne okazały się również inne zespoły tego Archiwum, a mianowicie:

Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, Centralnego Biura Komunistów Polski, Delegatury

Rządu na Kraj, Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego czy Krajowej Rady

Narodowej. Cezurą początkową rozważań jest formalnie 23 września 1944 r., czyli dzień powołania ZR ZPP w Wilnie, ale zasadniczy temat pracy poprzedzony został szerokim wstępem, sięgającym końca XIX wieku. Nie sposób bowiem zobrazować działalność Związku Patriotów Polskich w oderwaniu od szczególnie skomplikowanej sytuacji społeczno-politycznej tego regionu, która jest w pewnym stopniu wypadkową wydarzeń okresu międzywojennego.