Le modele de la formation de la tháorie dans la pedagogie

Abstract

Artykuł zawiera rozważania natury metodologicznej dotyczące tworzenia teorii w pedagogice. Pedagogika należy do nauk praktycznych, tj. do nauk, których głównym celem jest projektowanie. Funkcja teorii w naukach praktycznych polega na określaniu sposobów realizacji postulowanych stanów rzeczy. Funkcja ta wyznacza sposób postępowania badawczego zmierzającego do konstrukcji teorii. Procedura tworzenia teorii w naukach praktycznych została przedstawiona jako proces tworzenia tzw. modelu optymalizacyjnego i Budując model optymalizacyjny przyjmuje się tzw. kryteria efektywności, czyli postulaty określające optymalne stany rzeczy. W pedagogice rolę takiego kryterium pełni cel wychowania. Określenie możliwości realizacji celu wymaga przyjściu pewnych założeń dotyczących wyboru metod stosowanych w procesie wychowania. Problemy stanowiące punkt wyjścia przy tworzeniu teorii optymalizacyjnej (modelu optymalizacyjnego) ogólnie można scharakteryzować jako problemy określenia relacji miedzy postulowanymi stanami rzeczy a czynnikami, od których zależy realizacja takich stanów rzeczy, Rozwiązania tych zagadnień zawarte są w twierdzeniach optymalizacyjnych; w pedagogice są to twierdzenia opisujące relacje między celem wychowania i środkami prowadzącymi do jego osiągnięcia. Twierdzenia optymalizacyjne poddane są instrumentalizacji, polegającej na określeniu sposobów postępowania w procesie wychowania, zmierzających do osiągnięcia celu. W artykule omówiona została procedura tworzenia modelu optymalizacyjnego. Następnie na podstawie analizy wybranych prac w teorii wychowania dokonano rekonstrukcji procesu postępowania badawczego, którego rezultat stanowi teoria. Przedstawiono przykłady twierdzeń z teorii wychowania sformułowanych w postaci twierdzeń optymalizacyjnych, a także przedstawiono ich instrumentalizację. Przeprowadzona charakterystyka tworzenie teorii jest traktowana jako punkt wyjścia do dalszych badań nad modelem tworzenia teorii pedagogicznych.