Jałowymi ideami intelektualista się nie pożywi… Profesor Ryszard Panasiuk o swojej drodze naukowej, warszawskiej szkole historii idei i marksistowskiej utopii

Abstract

Professor Ryszard Panasiuk has been one of the leading Polish philosophers for the last few decades. His books on Hegel, the Young Hegelian movement and Marx belong in the history of ideas canon. This extensive interview with the Professor published here may be a valuable and original source in the history of the intelligentsia and humanities in “People’s Poland”. Professor Panasiuk narrates about his academic career, at the same time drawing a picture of the general changes in the academic philosophy in postwar Poland. He also devotes much attention to his relationship with Bronisław Baczko and other outstanding representatives of the famous Warsaw School of the History of Ideas. Moreover, the Professor examines the history of dissenting tendencies within Polish Marxism after October ’56 and explains the final decay of post-Stalinist orthodoxy in Polish intellectual life of that period. Marx constitutes an important, still worth studying, chapter in the history of European philosophy, but, as Professor Panasiuk argues, because of its concept of “radical community”, Marxism is essentially a utopian ideology.

Profesor Ryszard Panasiuk przez ostatnich kilka dekad należał do grona wiodących polskich filozofów. Jego książki na temat Hegla, ruchu młodoheglowskiego czy Marksa należą do kanonu historiografii idei. Publikowany tutaj obszerny wywiad z Profesorem może stanowić wartościowe i oryginalne źródło do historii inteligencji i humanistyki w tzw. Polsce Ludowej. Profesor Panasiuk opowiada w nim o swojej karierze naukowej, jednocześnie kreśląc obraz przemian akademickiego środowiska filozoficznego w powojennej Polsce. Wiele uwagi poświęca również swojej relacji z Bronisławem Baczką i innymi wybitnym reprezentantami Warszawskiej Szkoły Historii Idei. Ponadto Profesor analizuje proces narastania prądów dysydenckich wśród zwolenników marksizmu po Październiku ’56 i wyjaśnia ostateczny rozkład post-stalinowskiej ortodoksji w polskim życiu intelektualnym tego okresu. Jak również dowodzi, że choć Marks stanowi ważny i wciąż warty badania rozdział w historii filozofii europejskiej, to marksizm, z uwagi na zawarty w nim koncept „radykalnej wspólnoty”, jest ideologią z gruntu utopijną.